Sendler Irena

I rzeczywiście moja mama, która […] nie mogła wspominać czasów II wojny światowej, dlatego że mówiła […], że każde wspomnienie, wywołuje w niej nieprzespane noce, wywołuje w niej huk bomb, wywołuje widok żydowskich dzieci w getcie, czasy getta, no i w ogóle czasy Warszawy w II wojnie światowej. Niemniej dokonała rzeczy, po raz kolejny, według mnie, bohaterskiej, czyli zmusiła się do napisania wspomnień. Na podstawie tego co napisała i nie tylko […], pani Ania Mieszkowska, jako autorka i Wydawnictwo Muza, jako wydawnictwo, wydały książkę „Historia życia Ireny Sendlerowej – Matki dzieci Holocaustu”. I w tym momencie […] świat jakby się dowiedział. […] pierwsze tłumaczenie to było tłumaczenie niemieckie. I kiedy mama dostała niemieckie tłumaczenie do ręki, pokiwała głową, powiedziała „Niewiele mam w tej chwili marzeń, mam lat dziewięćdziesiąt parę, mam marzenie, żeby książka ukazała się po hebrajsku”. No niestety już po śmierci mamy książka ukazała się po hebrajsku. Jak tylko ukazała się po hebrajsku, pojechałam na cmentarz […] i powiedziałam mamie „Mamo, książka jest po hebrajsku, tak, jak sobie życzyłaś”.

Historia o słoikach jest w tym jedno jedyne przekłamanie, nie […] były to słoiki. Skąd wzięły się słoiki? Słoiki wzięły się ze sztuki dziewczynek amerykańskich z Union Town ze stanu Kansas. Dziewczynki po prostu nie wyobrażały sobie, bo nie mogły sobie nawet wręcz wyobrazić, że przed wojną i w czasie wojny, i że w ogóle kiedykolwiek istniały szklane butelki. Dziewczynki znają butelki plastikowe. Mówiąc dziewczynki trzeba pamiętać o tym, że dziewczynki są już bardzo dorosłe, mają własne […] dzieci. Słoiki, więc wymyśliły sobie słoiki. Słoiki dzięki sztuce poszły w świat. I słoiki zostały. Ja tego już nie prostuję. Jedna z nielicznych okazji kiedy sprostować mogę. Były to butelki, szklane butelki, jakoś tam zalakowane, zakopane w słynnym ogródku, pod słynną jabłonką przy ulicy Lekarskiej dziewięć. Na pamiątkę jabłonki, przed Muzeum Historii Żydów Polskich rosną dwie jabłonki. To są też pamiątkowe. Jedna jest ze szkoły niemieckiej, jedna jest ze szkoły polskiej. Jabłonki […] poszły w świat i jabłonką jest uhonorowane imię mojej mamy w miejscowości Padwa w tak zwanym Ogrodzie Sprawiedliwych.

Tak naprawdę mama zaczęła o tym mówić, w momencie, kiedy dowiedziała się, że dostała medal Sprawiedliwych Wśród Narodów Świata, czyli w roku 1965. Moja mama była osobą, która niechętnie mówiła o tym, co robiła, a co robić należało. Ratowanie […] dzieci żydowskich z getta warszawskiego uważała za rzecz, którą robić należy, robiła to z potrzeby serca, o czym mówiła wielokrotnie. Skończyła się II wojna światowa i trzeba była ratować wtedy innych. Proszę sobie wyobrazić, że Warszawa była miastem umarłym i miastem umarłych. Cała Warszawa właściwie to był jeden duży cmentarz oraz ruiny. Z ruin zaczęli wychodzić ludzie starsi, którzy się przechowali gdzieś po piwnicach, zaczęły wychodzić dzieci różnej narodowości, zaczęli wracać do Warszawy w styczniu 1945 roku Warszawiacy. I okazało się, że ci ludzie są, tak jak większość […], tak jak prawie wszyscy wtedy, bez domu, bez jedzenia. Irena Sendlerowa zaczęła ratować dzieci, tworząc, usiłując stworzyć, domy dziecka i zaczęła ratować ludzi starych, usiłując stworzyć coś na kształt domów starców. Działalność Ireny Sendlerowej po wojnie. Zawsze dla ludzi, zawsze wszędzie tam, gdzie potrzebna była pomoc ludziom najbiedniejszym w danej chwili.

Moja mama, tak jak […] mówiłam, nie mówiła o tym, co […] robiła. I rok [19]65 był właśnie rok i moment, kiedy myśmy, jej dzieci, dowiedzieli się nieco więcej. Kto się kryje za znajomymi z czasów wojny, bo tak określała przyjaciół, którzy przychodzili. Czuła się usatysfakcjonowana, czuła się dumna i cały czas mówiła i powtarzała do końca swoich dni „Ależ ja nic takiego nie zrobiłam, proszę nie nazywać mnie bohaterką. Żałuję, że nie zrobiłam więcej”. Natomiast my, jej dzieci, dowiedzieliśmy się naprawdę co kryło się za […] określeniem znajomi z czasów wojny. […] Rok [19]68, rok naprawdę bardzo dużej pogardy, hańby […] dla rządzących ówcześnie. Zaczęły się […], ciężkie rozmowy z przyjaciółmi, Żydami, zaczęły się tragiczne rozmowy, zaczęły się tragiczne pożegnania na Dworcu Gdańskim, ale jednocześnie był to moment, który postawił moją mamę w sensie dosłownym na nogi. Marzec [19]68, moja mama wróciła świeżo z sanatorium z rozpoznaniem, z zaleceniem od kardiologa „Proszę pani, no trudno no, takie jest życie, stan był przedzawałowy. Proszę się nie stresować, może Pani najwyżej podnieść szklankę wody, więcej nie”. No a do mnie wzmiankowany lekarz tylko pokiwał […], poza kadrem, jak to się mówi, głową, że właściwie, już […] nie bardzo ja, jako córka mam na co liczyć. […] Przyszły gorące dni marca, płaczliwe dni marca z wielu powodów, nie tylko z powodu tych łzawiących gazów i jak moja mama dowiedziała się dokładnie, co się dzieje, tak jak leżała przez ostatnie dni, no bo miała leżeć, miała wypoczywać, miała odpoczywać, wstała z łóżka, podeszła do telefonu, zadzwoniła do jednej ze swoich łączniczek z czasów II wojny światowej, do pani Jagi Piotrowskiej, powiedziała „Jaga, biją Żydów. Zakładamy nową Żegotę”. Tak jak wstała wtedy z tego łóżka, tak lepiej lub gorzej chodziła do ostatnich dni swego życia. Tak został mi w pamięci marzec [19]68. […] Reperkusje marca oczywiście były tragiczne. Tak jak mówiłam. To były pożegnania na Dworcu Gdańskim. To były przepłakane noce z przyjaciółmi. A wtedy ja dowiedziałam się, że trzy czwarte mojej klasy, z mojej szkoły to byli ludzie pochodzenia żydowskiego.

W każdej szkole, w której jestem przypominam dzieciom i młodzieży, że szkoła przyjęła imię Ireny Sendlerowej i przyjęła również imię wszystkich tych, którzy z nią współpracowali. Statystki mówią, że do uratowania jednego Żyda musiało przyczynić się co najmniej dziesięć osób. Nie chcę mówić o statystykach, ale mówię o tych ludziach, którzy się przyczynili, którzy są nieznani z imienia, nazwiska. Czasami była to harcerka, która przeprowadzała dziecko z jednej ulicy na drugą ulicę, czasami była to dziewczynka, która prowadziła dziecko nad Wisłę po to, żeby […] troszeczkę je wiatr osmalił, żeby troszeczkę się oswoiło ze świeżym powietrzem, żeby nie wyglądało jak dziecko, które wyszło z kanałów. I osoba, która mówiła […] głośno i zawsze powtarzała, że nie jestem bohaterką i nie nazywajcie mnie bohaterką, więc ta nie-bohaterka ma nie-pomniki. Nie-pomnikiem […] są szkoły. Jest ich dużo. Myślę, że […] w tych szkołach, jeżeli chociaż kilkoro z dzieci z każdej szkoły przejmie się tym, że należy być z ludźmi, dla ludzi, być ilustracją słowa „społecznikostwo i tolerancja” to bardzo dobrze.