Rodzina Czupryniaków

No ale w każdym bądź razie ja mówię: „To ja pojadę”. Takiego znajomego żeśmy mieli, który w bok od Mszczonowa – nie wiem, czy bym dzisiaj trafił, jakbym się dobrze postarał, to bym może i trafił – nad taką małą rzeczką, miał młyn. [...] No ale ja pojechałem do niego tam i mu mówię, o co chodzi. A on mówi: „Słuchaj, no dobrze no, tylko że jest jedna rzecz, ja nie zarabiam, to ich utrzymywać nie będę, muszą mieć na to pieniądze”. Ja mówię: „To ja się zapytam”. I […] przyjechałem, no to poszedłem tam do Żugajewicza i pytam się, żeby przedzwonił tam […], tam się porozumieć. No to on mnie dał słuchawkę. No to, no jak się już dogadaliśmy […], bo Marian Rotenberg tam miał dojście do telefonu, tam w tym biurze starszego, jak to się nazywało, taki co pracował, no jak, jak Urząd Miasta żydowski w getcie, no trzeba się było wszędzie opłacać. No i w każdym bądź razie, ja mu powiedziałem, jak sprawa wygląda. To on mi powiedział, że oni będą mieli pieniądze.

Tam ich umieściłem i powiedziałem, że załatwię. I oni mi wtedy powiedzieli, że oni nie mają grosza. To znaczy mają trochę na, starczy na miesiąc. Pierścionek Ola miała, co nie mogli jej zdjąć, bo był spuchnięty. Bo pracowała tam w tym getcie przy takich jakiś figurkach gipsowych i później zresztą chciała na tej stronie też być, co z wodą maczała, no bo to rozrobiony ten gips i miała spuchnięte palce. I nie mogli zdjąć. A kto jej zdjął? Żandarm stał niemiecki i wysłał dwóch żydowskich policjantów, co tam byli – w getcie jeszcze, jak oni wychodzili – że byli opłaceni, to jest inna sprawa, na te wyjście, żeby dojść do […] tego tyłu tej restauracji. Wszyscy byli opłaceni. […] on patrzył, a tych dwóch policjantów żydowskich ich sprawdzali, rewidowali. Wszystko co mieli, to im zabrali. Oddali temu żandarmowi. Tylko ten palec, no co, ucinać? Nie, no to zostawili ten pierścionek. I pieniędzy chyba na miesiąc utrzymania, to już taka była ich dobra wola. I oni mi to powiedzieli na Chmielnej, już jak ich tam przywiozłem. No to ja do tego już nie mam co jechać, do tego młynarza. Przyjechałem do domu i mówię ojcu, matce – to nie była moja matka biologiczna – no i mówię, że jest taka i taka sytuacja, co z tym fantem zrobić, przecież nie pójdą z powrotem do getta […]. A żeby ich gdzieś wywieść no to, to jest sprawa ciężka. […] No to naradzili się rodzice, co […] zrobić […], mówią: „No trudno […] przecież nic nie zrobimy no”, to ojciec mówi: „To przywoź ich […] niech będą u nas”.

Ja miałem naszykowaną […] dorożkę. Podwiozłem ich […] do Żugajewicza i mówię: „Zanim załatwię transport, to muszą u pana być”. […] mówi: „Ale krótko, bo ja mam tutaj, wszystko sąsiedzi to są folksdojcze, różni tutaj, naprzeciwko przecież jest ta knajpa”. No była taka knajpa, co się wszyscy bawili, i żydowskie Gestapo, i niemieckie Gestapo. […] To była taka knajpa na placu Dąbrowskiego. Nazywała się „Zur Hütte”, „Pod Strzechą”.

Żugajewicz, chodzi o Żugajewicza. […] on do mnie zadzwonił. On myślał, że […] z ojcem rozmawia, ale ja mu powiedziałem, że ojciec nie pracuje, chory jest. Mówię: „Ja też kończę, ja jestem tylko chwilowo – mówię – i o co chodzi?”. To on, żebym do niego tam podszedł. No to podszedłem tam do niego, bo telefony nie były właściwie na podsłuchu, bo kto ich miał podsłuchiwać, ale były czynne wszystkie. No i on mówił, że […] miał telefon z getta od Rotenbergów. […] czy my nie możemy ich wziąć do siebie. Ja mówię […] „Panie Żugajewicz, pan ma za Wisłą ładną willę, to nie może pan tam?” „[…] tak, ale tam jest taka sytuacja, że ja nie mogę”. Jak nie może, to nie może […]. Ja mówię, ja się zapytam. Ale mówię: „U nas nie ma warunków”. Bo jest dom, nawet paru tam lokatorów było […], ale […] nie nadawał się do tego i w dodatku był, tak jak na patelni, na widoku ten dom.

Miałem dwa lokale dyspozycyjne, takie że jak kogoś przechować, tylko nie chodziło jak raz o Żydów, tylko chodziło o naszych. […] Jeden nawet to mieliśmy w takim lokalu, właśnie tam, gdzie ich zawiozłem, to był […] róg Chmielnej, ten dom stoi i stał, na rogu chyba restauracja […] no i jak, i zgoda.