Rodzina Pluskowskich

powiększ mapę
Zdjęć : 4

Historia pomocy - Józef Pluskowski

Józef Pluskowski urodził się w Pabianicach, dokąd wrócił po ukończeniu studiów na Uniwersytecie w Sankt Petersburgu. Pracował jako nauczyciel. W czasie I wojny światowej działał w Polskiej Organizacji Wojskowej i brał udział w rozbrajaniu niemieckich żandarmów. W rodzinnych Pabianicach był członkiem rady naczelnej PPS. Wyróżniał się również jako działacz samorządowy w zarządzie miejskim, sprawując funkcję ławnika w Wydziale Oświaty i Kultury oraz Wydziałach Zdrowotności Publicznej i Opieki Społecznej. Organizował akademie, brał udział w akademiach miejskich i wydarzeniach kulturalnych np.Święta Pieśni. W 1932 r. opublikował okolicznościowy druk „Komendant Józef Piłsudski w walce o wolność Polski”. Po przeprowadzcedo Warszawy, sprawował funkcję inspektora kuratorium oświaty. W 1937 r. Pluskowski zostałodznaczony za swoją działalność Krzyżem Niepodległości. W 1938 r. wydał dwa tomiki poezji:Na rubieżach śnień i Płomienne Dale, a rok później Trubadura z kolorowych bajek w warszawskim wydawnictwie M. Fruchtmana. W 1938 r. ożenił się z nauczycielką – Ireną Feliksą Turczyńską (ur. 1920 r.).

We wrześniu 1939 r. brał udział w obronie Warszawy, otrzymał z rąk Stefana Starzyńskiego Krzyż Walecznych. Wstąpił do Armii Krajowej, przyjmując pseudonim „Mierzwa”. Brał udział w podziemnym życiu kulturalnym stolicy, a w 1944 r. wydał w podziemiu zbiór poezji Z walki i pracy.

Pluskowscy mieszkali przy ul. Elektoralnej 5, tuż przy murze getta warszawskiego. Jako pracownik Zarządu Miejskiego m. st. Warszawy w dziale ewidencji ludności, Pluskowski miał przepustkę do dzielnicy żydowskiej. Korzystał z niej, byz ramienia AK nawiązać kontakt z działaczami podziemia żydowskiego. Przekazywał do getta fałszywe dokumenty i broń, wyprowadzał ludzi na tzw. stronę aryjską.

W swoim mieszkaniu Pluskowski ukrywał osiem rodzin żydowskich, w tym Gustawa (Gerszona) Millera, jego żonę Pelagię i córkę Renę Laskowską z synem. W zaświadczeniu podpisanym 30 grudnia 1946 r. Miller napisał, że Plaskowscy ukrywali jego rodzinę od 1942 r. do 7 sierpnia 1944 r., „Czynili to bezinteresownie i z wielkim oddaniem i serdecznością oraz przyjaźnią”. W oświadczeniu podpisanym 6 marca 1947 r. napisał: „Niniejszym zaświadczam, iż ob. Pluskowski Józef przechowywał mnie wraz z żoną, córką i wnukiem przez cały okres okupacji niemieckiej tak, że życie swoje i całej mojej rodziny mam wyłącznie jemu do zawdzięczenia”. Na Pluskowskiego wysyłano donosy, które udało się podziemiu polskiemu przechwycić. Mimo to był dwukrotnie przesłuchiwany i torturowany przez Gestapo, musiał też opłacić się szantażystom.

Pluskowski walczył w powstaniu warszawskimw stopniu porucznika AK. 5 sierpnia 1944 r. został odznaczony orderem Virtuti Militari. Dwa dni później pojmany przez Niemców, znalazł się w niewoli i osadzony został w obozie jenieckim Gerolstein. Wyzwolony 8 marca 1945 r. przez wojska alianckie, przez krótki czas dowodził kompanią wartowniczą przy armii amerykańskiej w Paryżu.  Jeszcze w czasie powstania – 23 września 1944 r. jego żona urodziła syna Andrzeja, którego zobaczył dopiero po powrocie do Polski, w listopadzie 1945 roku.

Pluskowski dołączył do rodziny przebywającej w Mińsku Mazowieckim, przy ul. Długiej 21. Znajdował się w trudnej sytuacji materialnej. Po wojnie prosił Centralny Komitet Żydowski w Warszawie „o pomoc, brak mi palta, ubrania i butów”. Był szykanowany przez władze komunistyczne, został aresztowany.

30 grudnia 1946 r. Gustaw Miller złożył w Komitecie Żydowskim w Łodzi zeznanie-zaświadczenie, w którym opisał Pluskowskiego jako człowieka „szlachetnego i dobrego”, podkreślając zarazem, że „jako człowiek wykształcony zasługuje na pełne zaufanie i wszelkiego rodzaju pomoc dlań i dla jego rodziny, a to przede wszystkim ze strony rodaków, Żydów  i wszelkich organizacji żydowskich”. Po wyjściu na wolność Pluskowski został przerzucony przez granicę przez organizację syjonistyczną Bricha. W sierpniu 1948 r. organizacja syjonistyczna zorganizowała również wyjazd z Polski dla jego żony i syna, którzy przekroczyli granicę jako Rachele i Adam Miller – żydowscy emigranci w drodze do Izraela.

Pluskowscy zamieszkali w Paryżu, gdzie Józef otrzymał posadę redaktora w wydawnictwie Edition La Lumiere przy Rue d’ Alsace. W 1949 r. wydał ostatni zbiór wierszy Dziewięćdziesiąt cztery utwory poetyckie. W październiku 1950 r. urodził mu się drugi syn, Grzegorz. Pluskowscy planowali wyjazd do USA, gdzie mieszkała daleka rodzina Józefa. Po jego śmierci, żona z dziećmi przeprowadziła się do Londynu. Wspierał ich Jewish Labor Commitee z Nowego Jorku. W 1968 r. Pluskowski został pośmiertnie odznaczony Krzyżem Armii Krajowej.

W 2014 r. Andrzej Pluskowski odwiedził Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie i przekazał kopie dokumentów dotyczących historii rodziny.

Historie pomocy w okolicy

Bibliografia

  • Hasło Józefa Pluskowskiego w Wikipedii
  • Libionka Dariusz red., Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie

    Libionka Dariusz, Polska ludność chrześcijańska wobec ekterminacji Żydów – dystrykt lubelski. Artykuł – referat na konferencji Instytutu Pamięci Narodowej, dotyczący całości zagadanienia zachowań ludności polskiej wobec Żydów, porusza m.in. kwestie pomocy Polaków wobec Żydów, klimatu panującego wokół pomagających oraz działalności Lubelsko-Zamojskiego Komitetu Niesienia Pomocy Żydom w Warszawie.

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego
  • Philip Friedman, Their Brothers Keepers