W grudniu 1942 r. do Janusza Czupryniaka, pracującego wtedy w Biurze Techniczno- Handlowym W. Siwiecki w Warszawie zadzwonił znajomy, Franciszek Żugajewicz. Zwrócił się on z prośbą o udzielenie pomocy znanej Januszowi rodzinie Rotenbergów. Obaj bracia, Mosze Lejb i Manes Rotenbergowie byli przed wojną właścicielami fabryki wyrobów sanitarnych w Radomiu, przy ul. Mlecznej 8.
Manesowi udało się uciec przez ZSRR do Egiptu, a Marian wraz z żoną Olgą Heleną znaleźli się w warszawskim getcie. Po rozmowie z ojcem Władysławem, Janusz zdecydował się na przewóz małżeństwa Rotenbergów do siebie i na zapewnienie im kryjówki.
Zanim Rotenbergowie trafili do domu Czupryniaków w Ursusie (zamieszkałych przy ul. Mickiewicza 13), przebywali przez kilka dni w zakonspirowanym lokalu przy ulicy Chmielnej, róg ulicy Zgoda. Janusz był wtedy dla nich jedynym łącznikiem ze światem i zaopatrzeniem w żywność. Gdy kryjówka u Czupryniaków była gotowa, Janusz zorganizował transport wozem meblowym z Warszawy, a Rotenbergowie zostali ukryci między meblami. Stałą kryjówkę przygotowano dla nich w ogrodzie, lecz na szczęście korzystali z niej tylko kilka razy. Rotenbergowie pozostali u zaprzyjaźnionej rodziny do końca okupacji, po wojnie powrócili do Radomia, a w końcu wyjechali do Australii.
Ścieżka nawigacyjna
Historie pomocy
Ratujący
- Władysław Czupryniak, ojciec
ur. 25 Października 1895 in
zm. 18 Maja 1952 in - Irena Czupryniak, ojciec
ur. 1906 in Brześć (Białoruś)
zm. 1979 in - Janusz Włodzimierz Czupryniak, ojciec
ur. 8 Września 1925 in Warszawa (mazowieckie)
zm. 13 Kwietnia 2012 in Warszawa (mazowieckie)
Sprawiedliwy wśród narodów świata - tytuł przyznany
- Władysław Czupryniak
- Irena Czupryniak
- Janusz Włodzimierz Czupryniak
Ukrywający się
- Olga Helena Rotenberg, ojciec
- Mosze Lejb Rotenberg, ojciec
Miejsce ukrywania
-
Warszawa  (Mazowieckie)
Rodzina Czupryniaków
Audio
-
No ale w każdym bądź razie ja mówię: „To ja pojadę”. Takiego znajomego żeśmy mieli, który w bok od Mszczonowa – nie wiem, czy bym dzisiaj trafił, jakbym się dobrze postarał, to bym może i trafił – nad taką małą rzeczką, miał młyn. [...] No ale ja pojechałem do niego tam i mu mówię, o co chodzi. A on mówi: „Słuchaj, no dobrze no, tylko że jest jedna rzecz, ja nie zarabiam, to ich utrzymywać nie będę, muszą mieć na to pieniądze”. Ja mówię: „To ja się zapytam”. I […] przyjechałem, no to poszedłem tam do Żugajewicza i pytam się, żeby przedzwonił tam […], tam się porozumieć. No to on mnie dał słuchawkę. No to, no jak się już dogadaliśmy […], bo Marian Rotenberg tam miał dojście do telefonu, tam w tym biurze starszego, jak to się nazywało, taki co pracował, no jak, jak Urząd Miasta żydowski w getcie, no trzeba się było wszędzie opłacać. No i w każdym bądź razie, ja mu powiedziałem, jak sprawa wygląda. To on mi powiedział, że oni będą mieli pieniądze.
Janusz Czupryniak - Starania o znalezienie schronienia 01m 22s -
Tam ich umieściłem i powiedziałem, że załatwię. I oni mi wtedy powiedzieli, że oni nie mają grosza. To znaczy mają trochę na, starczy na miesiąc. Pierścionek Ola miała, co nie mogli jej zdjąć, bo był spuchnięty. Bo pracowała tam w tym getcie przy takich jakiś figurkach gipsowych i później zresztą chciała na tej stronie też być, co z wodą maczała, no bo to rozrobiony ten gips i miała spuchnięte palce. I nie mogli zdjąć. A kto jej zdjął? Żandarm stał niemiecki i wysłał dwóch żydowskich policjantów, co tam byli – w getcie jeszcze, jak oni wychodzili – że byli opłaceni, to jest inna sprawa, na te wyjście, żeby dojść do […] tego tyłu tej restauracji. Wszyscy byli opłaceni. […] on patrzył, a tych dwóch policjantów żydowskich ich sprawdzali, rewidowali. Wszystko co mieli, to im zabrali. Oddali temu żandarmowi. Tylko ten palec, no co, ucinać? Nie, no to zostawili ten pierścionek. I pieniędzy chyba na miesiąc utrzymania, to już taka była ich dobra wola. I oni mi to powiedzieli na Chmielnej, już jak ich tam przywiozłem. No to ja do tego już nie mam co jechać, do tego młynarza. Przyjechałem do domu i mówię ojcu, matce – to nie była moja matka biologiczna – no i mówię, że jest taka i taka sytuacja, co z tym fantem zrobić, przecież nie pójdą z powrotem do getta […]. A żeby ich gdzieś wywieść no to, to jest sprawa ciężka. […] No to naradzili się rodzice, co […] zrobić […], mówią: „No trudno […] przecież nic nie zrobimy no”, to ojciec mówi: „To przywoź ich […] niech będą u nas”.
Janusz Czupryniak - Przyjęcie Żydów do domu 02m 07s -
Ja miałem naszykowaną […] dorożkę. Podwiozłem ich […] do Żugajewicza i mówię: „Zanim załatwię transport, to muszą u pana być”. […] mówi: „Ale krótko, bo ja mam tutaj, wszystko sąsiedzi to są folksdojcze, różni tutaj, naprzeciwko przecież jest ta knajpa”. No była taka knajpa, co się wszyscy bawili, i żydowskie Gestapo, i niemieckie Gestapo. […] To była taka knajpa na placu Dąbrowskiego. Nazywała się „Zur Hütte”, „Pod Strzechą”.
Janusz Czupryniak - Organizowanie transportu do kryjówki 40s -
Żugajewicz, chodzi o Żugajewicza. […] on do mnie zadzwonił. On myślał, że […] z ojcem rozmawia, ale ja mu powiedziałem, że ojciec nie pracuje, chory jest. Mówię: „Ja też kończę, ja jestem tylko chwilowo – mówię – i o co chodzi?”. To on, żebym do niego tam podszedł. No to podszedłem tam do niego, bo telefony nie były właściwie na podsłuchu, bo kto ich miał podsłuchiwać, ale były czynne wszystkie. No i on mówił, że […] miał telefon z getta od Rotenbergów. […] czy my nie możemy ich wziąć do siebie. Ja mówię […] „Panie Żugajewicz, pan ma za Wisłą ładną willę, to nie może pan tam?” „[…] tak, ale tam jest taka sytuacja, że ja nie mogę”. Jak nie może, to nie może […]. Ja mówię, ja się zapytam. Ale mówię: „U nas nie ma warunków”. Bo jest dom, nawet paru tam lokatorów było […], ale […] nie nadawał się do tego i w dodatku był, tak jak na patelni, na widoku ten dom.
Janusz Czupryniak - Prośba o przyjęcie Żydów 01m 06s -
Miałem dwa lokale dyspozycyjne, takie że jak kogoś przechować, tylko nie chodziło jak raz o Żydów, tylko chodziło o naszych. […] Jeden nawet to mieliśmy w takim lokalu, właśnie tam, gdzie ich zawiozłem, to był […] róg Chmielnej, ten dom stoi i stał, na rogu chyba restauracja […] no i jak, i zgoda.
Janusz Czupryniak - Miejsce ukrywania 26s
Historia pomocy - Rodzina Czupryniaków
Historie pomocy w okolicy
- Rodzina Kociszewskich
- Rodzina Rdzanowskich
- Ksiądz Adam Skałbania
- Rodzina Kaczmarków
- Zawadzka Róża
- Rodzina Ryniewiczów
- Rodzina Dańków
- Rodzina Kaczorowskich
- Marchlewicz Bronisław
- Wolski Ludwik
- Rodzina Witkowskich
- Rodzina Uggla
- Rodzina Wittigów
- Rodzina Orłowskich
- Nadelwicz-Kremky Mirosław Włodzimierz
- Rodzina Dryńskich
- Rodzina Iwaszkiewiczów
- Rodzina Turczyńskich
- Rodzina Urzykowskich
- Rodzina Nasierowskich
- Rodzina Smolaków
- Rodzina Papierkowskich
- Rodzina Tolaków
- Rodzina Kobosów
- Rodzina Michalskich
- Rodzina Domańskich
- Chmielewska Apolonia
- Rodzina Strzałeckich
- Majda Aleksander Józef
- Makuch-Korulska Wanda
- Rodzina Adasiaków
- Rodzina Olbrychskich
- Rodzina Koźmińskich
- Rodzina Mańkowskich
- Rodzina Salów
- Rodzina Balickich
- Duracz Jerzy
- Rodzina Miłoszów
- Rodzina Krępeć
- Rodzina Szulców
- Konwerska Krystyna
- Rodzina Średnickich i Rybickich
- Koczorowska Halina
- Rodzina Kaczmarków
- Rodzina Ginalskich
- Palester Maria
- Rodzina Grabowskich
- Rodzina Najko
- Rodzina Wolskich
- Rodzina Lipińskich
- Domanus Adela
- Rodzina Popowskich
- Celińska Zofia
- Rodzina Jabłońskich
- Lebiedzińska Maria
- Zambrzycka Krystyna
- Lityński Michał
- Rodzina Jaworskich
- Gebethner Tadeusz
- Piotrowska Jadwiga
- Kopcińska - Wyganowska Helena
- Rodzina Jakubowskich
- Rodzina Potrzebowskich
- Rodzina Teskich
- Rodzina Arwanittich
- Rodzina Brejnów
- Toeplitz Eryka
- Rodzina Karbowskich
- Rodzina Wołodkowiczów
- Fogg Mieczysław
- Rodzina Guzków
- Władysława Marynowska
- Schultz Irena
- Dom Małego Dziecka im. ks. G.P. Boduena
- Prokopowicz-Wierzbowska Maria
- Getter Matylda
- Radlińska Janina Natalia
- Piotrowska Alicja
- Rodzina Apołłowów
- Rodzina Sobolewskich
- Rodzina Śliwczyńskich
- Rodzina Biesiadów
- Rodzina Ojrzanowskich
- Rodzina Sawickich
- Patecka Zofia
- Walaszczyk Józef
- Rodzina Fortuńskich
- Rada Pomocy Żydom „Żegota”
- Kossak Zofia
- Wąsowska-Leszczyńska Eugenia
- Gottesman Szymon
- Jabłonowski Roman Jan
- Berman Adolf
- Sendłak Stefan
- Grobelny Julian
- Feiner (Fajner) Leon
- Rodzina Byszewskich
- Rodzina Krępów
- Sendler Irena
- Rodzina Górów i Władysław Rozumek
- Krueger Henryk
- Jasik Stanisław
- Rodzina Rendznerów
- Lubczyński Ignacy
- Buchholtz-Bukolska Janina
- Rodzina Kanabusów
- Franio Zofia
- Rodzina Mataczów
- Dobraczyński Jan
- Rzeczycka Sylwia
- Abramow-Newerly Igor
- Fiebig-Jasiczek Emma
- Smólski Władysław
- Bończa-Tomaszewski Stanisław
- Chmielewski Stanisław
- Hosenfeld Wilhelm
- Rodzina Kabacińskich
- Bielatowicz Bronisława
- Bartoszewski Władysław
- Krahelska-Filipowiczowa Wanda
- Jadwiga Luśniak
- Krzywicka Jadwiga
- Rodzina Reków
- Kann Maria
- Kamiński Aleksander
- Tecko Joanna
- Woliński Henryk
- Szaniawska-Nowicka Stanisława
- Rybakiewicz Janusz
- Brodowska-Kubicz Helena
- Loth Edward
- Lipszycowa Aldona
- Szmurło Jan
- Rodzina Mussilów
- Buza Tadeusz
- Rodzina Burakowskich
- Barchanowska Helena
- Machczyńska-Świątek Apolonia
- Śwital Stanisław
- Grodzka- Gużkowska Magdalena
- Rodzina Kwiecińskich
- Rodzina Paluchów i Rybaków
- Rodzina Karwowskich
- Winnicka Maria
- Rodzina Sieradzkich
- Rodzina Zalewskich
- Rodzina Babińskich
- Rodzina Kulików i Czesław Górski
- Wieliczański Henryk
- Rodzina Czupryniaków
- Ambroziewicz Julian
- Rodzina Przybylskich
- Klimowicz Andrzej
- Rodzina Strzeleckich
- Raszeja Franciszek
- Rodzina Kupidłowskich
- Konopka Stefan
- Rodzina Tomaszewiczów
- Rodzina Żaków
- Senior Józefa
- Rodzina Zelwerowiczów
- Rodzina Schiele
- Godlewski Marceli
- Rodzina Górskich
- Rodzina Walterów
- Rodzina Bukowińskich
- Rodzina Skowronków
- Rodzina Żaków
- Rodzina Kalbarczyków
- Górska Andrzeja
- Rachalska Wanda
- Wionczek Mieczysław
- Rodzina Rajchowskich
- Świerczyński Bernard Konrad
- Rodzina Trzebuchowskich
- Rodzina Landowskich
- Wiechno Wojciech
- Nelken-Załuska Wanda
- Rodzina Pluskowskich
- Bartczak Stefania
- Rajewska Ewa
- Rodzina Bartczaków
- Ostrowski Janusz
- Rodzina Święckich
- Rodzina Pokropków
- Rodzina Kaźmierskich
- Rodzina Gersinów
- Rodzina Bulików
- Rodzina Dunin-Wąsowiczów
- Rodzina Szackich
- Rodzina Kartaszewów
- Rodzina Kowalskich
- Rodzina Sałków
- Ciecierska Danuta
- Rodzina Brodziaków
- Rodzina Błaszczyków
- Rodzina Raszkiewiczów
- Rodzina Nowińskich
- Rodzina Burchackich
- Rodzina Galasów
- Cywiński Feliks
- Rowińska Aleksandra
- Rodzina Skalskich
- Aniela Gąska
- Rodzina Doboszyńskich
- Brzuszkiewicz Kazimierz
- Rodzina Lechów
- Rodzina Żabińskich
- Rodzina Morysonów
- Kubacki Michał
- Rodzina Czerniakowskich
- Kwiatkowska-Biernacka Wanda
- Rodzina Dubinieckich
- Rodzina Damskich
- Rodzina Gawrychów
- Rodzina Jiruskich
- Rodzina Gutowskich
- Rodzina Filipowskich
- Rodzina Zagórskich
- Rodzina Krzysztoszków
- Rodzina Skroczyńskich
- Frybes Stanisław
- Rogala Marianna
- Rodzina Stupnickich
- Rodzina Matuszewskich
- Tołwiński Stanisław
- Rodzina Badowskich
- Rodzina Kielanów
- Rodzina Janców
- Rodzina Durko
- Rodzina Stelmachowskich
- Rodzina Ślązaków
- Rodzina Topińskich
- Duriasz Kazimierz
- Kuszewski Zbigniew
- Bogdańska Janina
- Rodzina Sitkowskich
- Rodzina Jaroszyńskich
- Rodzina Czubków
- Rodzina Szymańskich
- Rodzina Wilniewczyc
- Rodzina Święcickich
- Bułaszewski Stefan
- Rodzina Dobrodziejów
- Bułat Marianna
- Hamerska Irena
- Rodzina Trzeciaków
- Rodzina Solarków
- Jaromirska Leokadia
- Rodzina Zakrzewskich
- Rodzina Sasinów
- Rodzina Jagiełowiczów
- Rodzina Szczęsnych
- Żmijewska Jadwiga
- Rodzina Gąsiorowskich
- Rodzina Diehl
- Rodzina Krzyczkowskich
- Rodzina Gierwatowskich
Bibliografia
- Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu
- Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349, 783
Autor: | |
Data wykonania zdjęcia: | |
Miejsce wykonania zdjęcia: | |
Opis zdjęcia: | |
Źródło: |
Kontakt
Muzeum HistoriiŻydów Polskich POLIN
ul. Anielewicza 6,
00-157 Warszawa
Fax: +48 22 47 10 398
E-mail: resourcecenter@polin.pl
DEKLARACJA DOSTĘPNOŚCI