Godlewski Marceli

powiększ mapę
Zdjęć : 2

Historia pomocy - Godlewski Marceli

Ks. prałat Marceli Godlewski był w latach 1915-45 proboszczem kościoła Wszystkich Świętych w Warszawie. Do jego parafii należało przed wojną ok. 2 tysięcy Żydów-chrześcijan, m. in. znane osobistości takie jak Ludwik Hirszfeld, prof. Mieczysław Ettinger, Seweryn Majde i Jerzy Nisenson. Przed wojną Godlewski słynął z antysemickich poglądów i jawnie popierał endecję. Wydawał kilka pism, w których nawoływał do przestrzegania zasady „swój do swego po swoje”. Na terenie parafii założył Chrześcijańskie Związki Zawodowe i kasę zapomogowo-pożyczkową, która miała ułatwić katolikom omijanie „żydowskich lichwiarzy”.

Mimo to, kiedy hitlerowcy zaczęli mordować ludność żydowską, ks. Godlewski postanowił zrobić wszystko, by ratować Żydów – niezależnie od ich wyznania. Parafia Wszystkich Świętych znalazła się na terenie getta. Godlewski brał udział w przemycaniu żywności i leków, starał się o fałszywe dokumenty dla Żydów. Pomagał też ukrywać żydowskie dzieci w swoim prywatnym domu w Aninie – przekazanym w ręce Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek i przekształconym w sierociniec. Na terenie tej placówki działała m. in. uhonorowana tytułem Sprawiedliwy wśród Narodów Świata siostra Matylda Getter.

Godlewski zorganizował przedszkole, prowadził też wspólnie z ks. Antonim Czarneckim jadłodajnię, w której wydawano posiłki głodującym mieszkańcom getta. Kuchnia została zamknięta w zimie 1941 r., kiedy Niemcy ogłosili karę śmierci za niesienie pomocy Żydom. Księża mieli przepustki pozwalające im swobodnie opuszczać getto. Mogli dzięki temu przemycać żywność z „aryjskiej strony”, pomogli też wielu ludziom wydostać się z getta i ukrywać pod fałszywymi nazwiskami.

W parafii Wszystkich Świętych wydawano dziesiątki metryk, a na samym jej terenie ukrywano ponad setkę Żydów, m.in. Ludwika Hirszfelda i rodzinę Ludwika Zamenhofa. Nie wiadomo, ile dokładnie osób pomógł uratować prałat Godlewski – szacuje się, że od tysiąca do nawet trzech tysięcy Żydów.

W lipcu 1942 r. w czasie akcji likwidacyjnej ks. Godlewski musiał opuścić getto. Większość Żydów, którym udzielił pomocy, zginęła w Treblince. Ci, którzy przeżyli Zagładę, zawsze podkreślali, jak wiele mu zawdzięczają. Ludwik Hirszfeld pisał: »Gdy wspominam jego nazwisko, ogarnia mnie wzruszenie. Namiętność i miłość w jednej duszy. Ongiś bojowy antysemita, kapłan wojujący w piśmie i słowie. Ale gdy los go zetknął z dnem nędzy, odrzucił precz swoje nastawienie i cały żar swojego kapłańskiego serca poświęcił Żydom«.

Historie pomocy w okolicy

Bibliografia

  • Madaj Karol, Żuławnik Małgorzata, Proboszcz getta

    Zasadnicza część książki dotyczy ostatniego okresu życia księdza Marcelego Godlewskiego, proboszcza kościoła Wszystkich Świętych w getcie warszawskim. Opisano działalność kapłana w latach 1939-1945, która po latach zakończyła się przyznaniem ks. Godlewskiemu tytułu Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

  • Archiwum Ambasady Izraela - Materiały opracowane w związku z uroczystością wręczenia medalu i dyplomu honorowego „Sprawiedliwy wśród Narodów Świata” księdzu Marcelemu Godlewskiemu 22 października 2010 r.