Rachalska Wanda

Ta pani na Saskiej Kępie, co mnie ocaliła [...] w jednym maleńkim pokoiku razem z małym dzieckiem, ona mnie trzymała i chroniła mnie. […] oni sami nie mieli, co jeść, ona się dzieliła ze mną ze wszystkim, co mogła tylko i bez pieniędzy, bo rodzice nie mieli pieniędzy, nie mama. Wszystko to było z litości. Ale w pewnym czasie, to ona była bardzo niebezpieczna, bała się, włożyła mi, taki krzyżyk na szyi, z łańcuszkiem, powiedziała, że ten łańcuszek z getta i żebym wyszła. Po prostu wyszła z domu na ulice. Ja myślę, że ona mi dała coś, na drogę, może do pociągu […], dała mi kilka […] groszy [...], jeżeli będę chciała wrócić, choć , czy jechać w jakiś kierunek. W tym czasie zamordowali mamę i braci. Ale ona mi to nie powiedziała tylko, ona się po prostu bała. Co ja zrobiłam, jako dziecko [...], przecież nie znałam tej całej okolicy na Saskiej Kępie. Postanowiłam, że ja wracam do Łochowa. Do tej samej pani, jej krewnej [...], i wróciłam tam, to było w nocy, jechałam pociągiem. Usiadłam koło [...] płota, a jej krewna, ta matka czy ta siostra [...] ona mnie zobaczyła, ona była coś niespokojna. Przeszła i ona powiedziała „Sima”, nazywałam się Sima. „Ja nie chcę, żeby Ciebie zabili. Jedną noc Ty będziesz u mnie, a na drugi dzień to pójdziesz. Nie chcę, żeby Ciebie zabili”. I ona mnie wzięła, i ja na drugi dzień nie chciałam wyjść, bo wiedziałam, że mnie zabiją.

I tam na Saskiej Kępie, znalazłam takie słoneczniki. A potem mnie stamtąd wygnali, bo on się bał. Te słoneczniki należały do kogoś. […] powiedział, żebym wyszła stamtąd. Ja mu powiedziałam, że nie mam gdzie przenocować, że się boję. To on powiedział „[…] jedną noc będziesz u mnie w sianie”. […] w takim stogu – sianie. I ja skorzystałam z tej okazji i siedziałam trzy dni tam w tym stogu. Bo nie wyszłam. On nie zbadał. I taki był zdziwiony, że ja nie […] jem, nie piję i nic, mnie zobaczył po trzech dniach. Dał mi jeść i wysłał mnie, żebym […] nie została u niego. No to […], znowu znalazłam jakieś słoneczniki na innym placu. Ale spotkałam tam różnych ludzi. Dobrych i tak, nie tak dobrych.

Ja widziałam jak Niemcy uciekali. [...] I po wojnie, tam były takie różne burze […]. NKWD przyszli w nocy. Jej ojciec poszedł na [...] miejsce Haliny i był w więzieniu kilka miesięcy. I wrócił bardzo chory. Także, tam była ciężka taka sytuacja i postanowili mnie zwrócić, bo też zaczęłam chorować po tym wszystkim. [...] postanowili zwrócić do tego komitetu, co był na Pradze w Warszawie. No i tam zaczęli się opiekować ze mną ale przeżyłam tam duże burze, bo jeden kradł od [innego]. Każde dziecko to było jakiś skarb. Znaleźli jakiś skarb ocalony i się kłócili. Tam były różne partie. Jedna mówiła, że dzieci, co przeżyli tak dużo, trzeba ich wysłać do Ameryki i tam ich [...] pilnować, żeby wrócili do siebie. A drudzy mówili, że trzeba ich zostawić w Polsce. Ja byłam w partii, co się nazywała […] „Partia Narodowa”. [...] Nie wysyłać nas do Izraela, bo to jeszcze […] nie ma Izraela. Wtedy była bardzo ciężka droga – okrętem. Złapali nas na morzu i wysłali nas na Cypr. Ja byłam na Cyprze w obozie takim. [...] Jak nas złapali na morzu, to było tam kilka zabitych też. Nie chcieli się poddać […]. A kto był na tym morzu w tych statkach? Kto byli? Dzieci, przeważnie, ocalone dzieci, kilka dorosłych, co się opiekowali nami. Po prostu bezdomni ludzie, bezdomne dzieci, osierocone. Na Cyprze leżałam w [...] angielskim szpitalu. Po drodze w Niemczech leżałam w szpitalu. Jak przyjechałam do kraju, do kibucu, też byłam taka osłabiona i też chuda bardzo, ale [...] grałam rolę – chciałam być jak wszyscy. [...] Pracować. Wtedy nie wysłuchiwali nas, co się stało. Trzeba było budować i pracować. […] Staram się być cały czas zajęta. Ale [...] to nie odchodzi. To czasami w nocy. Ja sobie przypominam, że kiedyś... Pochodzę z jakiejś rodziny, że miałam braci. [...] Maluje przeważnie słoneczniki. [...] No te słoneczniki mnie ukrywały. To jest [...] jasny kolor w tym [...] czasie. Słoneczniki.

Ona była taka jasna, szczupła, dziewczynka odważna. Chciała mi pomóc. Powiedziałam, że nie mam pieniędzy, kupić ten chleb. [...] ona zobaczyła, że ja mam taki obrazek. I ona chciała ten obrazek. Ona mnie wzięła [...], dała mi kawę do picia i grała rolę mnie ochronić. [...] Pod domem [...], były takie suteryny, ale tam siedziałam [...] może jakąś godzinę i ona przyszła, że ona się boi, że mnie widzieli. I powiedziała mi drogę na most Poniatowskiego. Ja szłam [...], nie chciałam, żeby się ludzie litowali na mnie, że jestem taka biedna, to szłam tak otwarcie, że ja nie […] należę do tych biednych i szłam na most Poniatowskiego, z tym chlebem co mi dała. I zeszłam na dół, nad Wisłą szłam dziesięć kilometrów [...] na Saską Kępę. I doszłam do Saskiej Kępy i […] były tam ogrody i pola. I tam się zaczęłam ukrywać i spotkałam takich ludzi, jedna się nazywała Olga. To ona mi powiedziała „W ukryciu przyjść do kościoła, schowaj się za drzwiami, jak ja wejdę to ja Ci dam coś do jedzenia”. […] A potem, były tam różne takie wypadki to ciężko opowiedzieć, ale szłam prosić coś do jedzenia do sklepu. To było na rogu Saskiej [...]. Dwie kobiety prowadziły sklep spożywczy. Jedna się nazywała Halina, druga nie pamiętam jej imienia. I one w pewnym dniu powiedziały „Wejdź na górę”. Zrobili mi ambatię, umyli mnie i zaczęli się mną opiekować. Ja tak sobie myślę, oni mieli kontakt […] z jakąś organizacją [...] ratunkową.

Ja przeczytam, to, co napisałam. „Kochana Rodzino! Rodzice i Bracia! Mówię do tablicy pamięci. W polskiej ziemi znajdują się zwłoki mojej całej rodziny, bez grobu i bez pomnika. Nie tylko, że ich zamordowali, ale nawet nie dbali, żeby mieli grób wiecznego odpoczynku. Jestem tu z wnukami i prawnukami. Bądźcie dumni z Waszego pokolenia, dobroci, ludzkości, zawsze z pomocą dla innego, różnego człowieka. W polskiej ziemi, spoczywają i znajdują się ludzie, co narażali swoje życie, żeby mnie ocalić, dlatego moja rodzona Ojczyzno, nie mogę się z Tobą rozłączyć, rozstać. Amen. Pamiętam szkolną modlitwę: Kiedy ranne wstają zorze, Tobie ziemia, Tobie morze. Tobie śpiewa żywot wszelki, bądź pochwalon, Boże wielki! A człowiek, który bez miary, obsypany Twymi dary, Coś go stworzył i ocalił, a czemuż by Cię nie chwalił? Z podziękowaniem [...] dla tych wszystkich, co mi ocalili życie. Ale Boże wielki, coś go stworzył, dlaczego nie przyszłeś, gdzie mordowali niewinnych ludzi? Wasza córka i siostra, Korn Sabina z domu Sima Najberg. Z podziękowaniem dla wszystkich, co mi pomogli, i pomogli moim rodzicom i braciom, kiedy byli przy życiu”.