Stypulczak Helena

powiększ mapę

Historia pomocy - Stypulczak Helena

Helena Stypulczak była działaczką ruchu młodzieżowego polskiej lewicy. W czasie okupacji niemieckiej prócz działalności konspiracyjnej, udzielała pomocy Żydom. W Woli Filipowskiej koło Krzeszowic wynajmowała pokój w starym dworze. Tam właśnie od czerwca 1942 r. do września 1943 r. ukrywała troje dzieci żydowskich.

Pierwszym przyjętym dzieckiem był ośmioletni wówczas Michał Zachaczewski (Flohr), syn przyjaciółki. Helena przygotowała dla niego i jego matki fałszywe papiery i wyprowadziła z getta lwowskiego, a następnie przewiozła do Warszawy. Stamtąd zabrała chłopca ze sobą, do Woli Filipowskiej.

Sześcioletnia Halina Lachowicz (następnie Ilana Harari) również została przywieziona z Warszawy i uchodziła za rzekomą siostrzenicę opiekunki. Najmłodsza ukrywana 19-miesięczna Lidia Uzwij, również była córką przyjaciółki Stypulczak.

W czerwcu 1943 r. w mieszkaniu wspólnych znajomych Helena poznała Helenę Tybińską, która uciekła z likwidowanego akurat getta lwowskiego. Tybińska nie miała się wówczas gdzie schronić. Helena zaprosiła ją wówczas do Woli Filipowskiej. W swojej powojennej relacji sporządzonej dla Yad Vashem Tybińska napisała, że opiekunka „okazała się człowiekiem, który chce ratować ludzkie życie, zwłaszcza dzieci”. Stypulczak pisze natomiast o swoim „ogromnym sentymencie do dzieci”.  

Tybińska przebywała w dworze do początku września 1943 roku. Wtedy Stypulczak została aresztowana we Lwowie. Więziono ją najpierw przy ul. Łąckiego, a następnie w obozie koncentracyjnym Auschwitz. Po roku została przeniesiona do podobozu kobiecego KZ Flossenbürg w miejscowości Mittweida w Saksonii. Tam udało jej się doczekać wyzwolenia w kwietniu 1945 roku.

Wszystkie przechowywane przez Helenę dzieci żydowskie uratowały się. Michałem zaopiekował się jego wujek z Radości pod Warszawą. Halinę przyjęło pod swój dach miejscowe bezdzietne małżeństwo Kowalów. Lidia, jeszcze przed aresztowaniem Heleny, została zabrana przez matkę do Lwowa. Helena Tybińska zamieszkała po wojnie w Krakowie. Po wojnie Michał wyjechał do Francji, Halina do Izraela, zaś Lidia najprawdopodobniej do USA. 26 lutego 1981 r. Instytut Yad Vashem przyznał Helenie Stypulczak tytuł Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

Historie pomocy w okolicy

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349, 38
  • Czerpak Stanisław, Kaniowa Maria, Kozanecki Andrzej, O ludziach i sprawie. Wspomnienia działaczy PPR z Krakowskiego (lata okupacji hitlerowskiej)