Rodzina Spiołków

powiększ mapę
Zdjęć : 1

„Postanowiłem jej pomóc, ponieważ uważaliśmy, że wojna skończy się w niedługim czasie”. Historia rodziny Spiołków

Technik dentysta Ludwik Spiołek mieszkał w czasie wojny w Chorzowie. W latach 1939-1943, praktykując u katowickich dentystów, poznał Edwarda Staubera, Żyda.

W czerwcu 1943 r. do Katowic przyjechała Hanna Rosenberg, znajoma Staubera. Razem z pięcioletnią córką Haliną na stałe przebywała w gettach, kolejno w Chrzanowie i Sosnowcu. „Przyjechała  […] do naszego laboratorium do Edwarda Staubera i poprosiła go o pomoc w wydostaniu się wraz z dzieckiem z getta, z którego zaczęto wysyłać transporty do obozu śmierci” – wspominał Ludwik Spiołek. Stauber opowiedział o sprawie Spiołkowi i zwrócił się do niego z prośbą o wsparcie. „Postanowiłem jej pomóc, ponieważ uważaliśmy, że wojna skończy się w niedługim czasie”.

Ludwik i Hanna pojechali do Sosnowca. By wejść do getta, Ludwik  przypiął do ubrania żółtą Gwiazdę Dawida. W getcie poznał matkę Hanny, jej rodzeństwo i córkę Halinę. „Po krótkiej rozmowie zabrałem ze sobą dwie duże walizki z rzeczami osobistymi Hanny i opuściłem getto, lecz nie przez bramę wyjściową, tylko przez głęboki rów biegnący wzdłuż toru kolejowego z Sosnowca do Będzina, po czym pojechałem tramwajem do Katowic”.

Następnego dnia wrócił do Sosnowca po kobietę i dziecko. „Po dramatycznym pożegnaniu z całą rodziną dałem Hannie srebrny łańcuszek z medalikiem, jako talizman”. Ludwik, zabrawszy kolejne ich rzeczy, wyprowadził Hannę i dziecko przez rów przy torach. W Katowicach czekał na nich Stauber. Dzięki pomocy znajomego wywiózł  Hannę i Halinę do Lipowca w Beskidach, gdzie zamieszkały w wynajętym pokoju, uchodząc za wczasowiczki. Gdy przestało być tam bezpiecznie,  Spiołek ulokował je u swojej siostry Marii w Chorzowie.

Kiedy służący w niemieckim wojsku mąż Marii niespodziewanie wrócił do domu, stamtąd też musiały się wynieść. Wówczas  Spiołek zaangażował swoją ciotkę Martę Drobisz, która mieszkała w Katowicach. Przyjęła Hannę i Halinę, a także, na pewien czas, szwagra Hanny – Leopolda Windstraucha – uciekiniera z transportu do obozu zagłady. Za dnia Leopold ukrywał się u Drobisz, nocą przebywał w laboratorium dentystycznym, miejscu pracy Spiołka. Od końca sierpnia 1944 r. żył w ukryciu na wsi na terenie Zagłębia Dąbrowskiego.

Jesienią 1944 r. Hanna zachorowała na ropne zapalenie gruczołów pachwinowych i była operowana w miejscowym szpitalu. Ludwik zabrał Hannę do domu swoich rodziców. Bronisława i Emanuel Spiołkowie otoczyli Hannę i jej córkę  troskliwą opieką.. „Był to już okres – wspominał Ludwik – gdy samoloty alianckie bombardowały teren Rzeszy Niemieckiej i ludność często musiała schodzić do schronów. Aby nie narażać Hanny z dzieckiem na niebezpieczeństwo kontroli mieszkań, ustawiliśmy w drzwiach pomiędzy pokojami szafę ubraniową, do której w razie potrzeby można się było schować. W ten sposób Hanna Rosenberg wraz z córką Haliną przetrwała ostatnie miesiące wojny i doczekała się wolności”. 

Hanna Rosenberg  wraz z córką opuściły Polskę w 1946 r. i osiedliły się w Australii.

W 1991 r. Ludwik Spiołek i jego rodzice Bronisława i Emanuel zostali uhonorowani tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem, 349/1252