Seweryn Tadeusz

powiększ mapę
Zdjęć : 1

Historia Tadeusza Seweryna

Tadeusz Seweryn ps. „Socha” w roku 1939 był osobą doświadczoną zarówno na polu badań naukowych, jak też praktycznej działalności na rzecz niepodległości Polski. W czasie I wojny światowej brał udział w walce o odrodzenie państwa polskiego. Był członkiem Legionów. W Janowie Lubelskim zorganizował rozbrojenie żołnierzy austriackich stacjonujących w tym mieście. W niepodległej Polsce prowadził badania etnograficzne. Od 1937 roku piastował stanowisko dyrektora Muzeum Etnograficznego w Krakowie. Należał do Stronnictwa Ludowego.

Podczas okupacji hitlerowskiej był członkiem Związku Walki Zbrojnej (później Armii Krajowej). Od 1941 roku, narażony na aresztowanie, musiał ukrywać się pod fałszywym nazwiskiem. W okręgu krakowskim kierował wydziałem Walki Cywilnej. Obok pracy konspiracyjnej najistotniejszym elementem jego działalności było ratowanie ludności żydowskiej. Na tym polu skutecznie wykorzystywał całe swoje doświadczenie, wiedzę i kontakty.

W roku 1943 został poproszony o zorganizowanie w Krakowie lokalnego oddziału Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Dokonał tego opierając się na strukturach dotychczasowego komitetu międzypartyjnego. Przewodniczącym krakowskiej „Żegoty” został przedstawiciel socjalistów Stanisław Dobrowolski. Tadeusz Seweryn w prezydium Rady pełnił funkcję delegata cywilnych struktur konspiracyjnych.

Seweryn należał do najofiarniejszych działaczy krakowskiej „Żegoty”. W swej działalności wykorzystywał funkcję kierownika wydziału Walki Cywilnej. Był uwrażliwiony na sytuację osób ukrywających się po tzw. aryjskiej stronie. Szczególny nacisk kładł na walkę z donosicielstwem i szantażami. Z jego polecenia instruowano członków konspiracji pracujących na poczcie, by przechwytywali listy kierowane do policyjnych władz niemieckich. Był współautorem wydanej w 1943 roku broszury Nakazy Kierownictwa Walki Podziemnej, gdzie wprowadził zapisy o karze śmierci dla osób denuncjujących, szantażujących czy biorących udział w mordowaniu obywateli polskich. Jak podkreślał: „To nie były słowa na wiatr. Nie cofaliśmy się przed wyciąganiem surowych konsekwencji z faktów żerowania na cudzym nieszczęściu”. Uważa się, że niski poziom denucjacji i szantaży w okręgu krakowskim był zasługą jego zdecydowanej postawy w tym względzie.

Pomoc świadczona przez Tadeusza Seweryna ludności żydowskiej była bezinteresowna. Wynikała z pobudek humanitarnych i ideowych. W roku 1982 Instytut Yad Vashem nadał Tadeuszowi Sewerynowi tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Bibliografia

  • Seweryn Tadeusz, Polskie sądownictwo podziemne
  • Bartoszewski Władysław, Lewinówna Zofia, Ten jest z ojczyzny mojej
    Publikacja ta składa się z 3 części: zarysu monograficznego problematyki pomocy Żydom; zbioru wydanych dokumentów niemieckich i polskich dotyczących losu Żydów oraz pomocy Żydom; zbioru relacji powojennych Polaków i Żydów dotyczących pomocy.
  • Arczyński Marek, Balcerak Wiesław, Kryptonim "Żegota". Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom 1942-1945
  • Prekerowa Teresa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942-1945
    Monografia Rady Pomocy Żydom, organizacji działającej podczas wojny przy podziemnej Delegaturze Rządu na Kraj, zajmującej się niesieniem pomocy Żydom, zwłaszcza ukrywającym się „po aryjskiej stronie”.
  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział odznaczeń Yad Vashem. Dokumentacja sprawy Tadeusza Seweryna, 349/24/2069