Rodzina Ruszkowskich

[...] sam fakt [...], że on był bez nogi [...], a jeszcze kazaliśmy mu zapuścić wąsy, czego [...] Żydzi w ogóle nie [...] nosili [...] to jakoś [...] trochę go maskowało [...]. [...] ja się potem przeniosłam [...] do wytwórni papierów wartościowych [...]. [...] na krótki okres czasu też zatrudniłam tam pana Marka z wiedzą organizacji, która tam pracowała [...]. [...] jako inwalidę wojennego, który poszukuje pracy [...] i on też tam pracował [...]. [...] muszę powiedzieć, że tam się bardzo dzielnie [...] zachowywał, bo nawet [...] w protezie [...] wynosił te karty przemiałowe potrzebne [...] na rynku, o które było bardzo trudno gospodarzom czy coś takiego [...] to on nawet potrafił to [...] przeszmuglować, przemycać, tak.

Ja pracowałam jako robotnica w [...] monopolu tytoniowym, przy ulicy Kaliskiej jeden [...]. [...] jak się wychodziło na przerwy to czasem spotykało się osoby z innych działów. [...] osoba o której chce mówić to jest pan Marek Altstadt to był po prostu wzięty z jakiegoś oflagu czy stalagu, bez nogi był. [...] ja zwróciłam na niego uwagę ze względu na to, że to był inwalida wojenny, więc ciekawa byłam w jakich okolicznościach on [...] tę nogę stracił. [...] zaczęliśmy rozmawiać [...] i sposób jego mówienia [...], wysławiania się, chociaż był bardzo czysto polski, jednak miał pewne akcenty po których wydawało mi się, że jest [...] to akcent, który zatrąca żydowskim akcentem [...]. [...] i w roku 1942 [...] w pewnej chwili zaczęto pokazywać go palcami [...] w tej fabryce. [...] zaczęło się robić koło niego dosyć głośno, że [...] tu jest Żyd [...].

[...] ja się zaczęłam za niego martwić po prostu, że [...] może się z nim stać coś niebezpiecznego, więc podeszłam do niego w pewnej chwili, tak cicho mówiąc: „Panie Marku ale pan jest Żydem” i wtedy zauważyłam w jego twarzy jakiś straszliwy skurcz [...], potworną trwogę [...] i ja mówię: „Wie [...] pan, na razie niech pan będzie tu spokojny ale lepiej by było, żeby pana tu nie było”. I ja [...] z [...] panem Fotkiem, z [...] jednym z kolegów [...] zorganizowaliśmy wywiezienie go z tej fabryki razem ze skrzyniami, z papierosami [...]. [...] i [zawiozłam go do siebie, do domu]. [...] po prostu powiedziałam mamie jak było [...] on, no [...] widać było, że Żyd ale Niemcy jeszcze tak bardzo nie poznawali [...]. „To jest inwalida wojenny, on walczył w obronie naszego kraju, stracił nogę, trzeba mu jakoś pomóc”. [...] w moim domu przebywał przez kilka dni [...], bojąc się, że może zaczną go szukać u mnie bo tak jakoś powiązana byłam [...] tą historią [...]. Poprosiłam kolegę jednego – Zdzisława Fotka, który mieszkał na Żoliborzu i on go wziął do siebie i tam przez jakiś czas był [...]. [...] ale po tym wrócił [...] do nas, do domu i tam [...] mieszkał do końca wojny [...].