Buś Tomasz

powiększ mapę

Historia pomocy - Buś Tomasz

Tomasz Buś był zawodowym żołnierzem Wojska Polskiego. Mieszkał wraz z rodzicami i rodzeństwem w Mielcu. W roku 1939 miał 25 lat. Po przegranej wojnie obronnej przeciwko Niemcom powrócił do domu i rozpoczął pracę jako robotnik fizyczny w młynie.

Gdy pod koniec 1941 roku Niemcy utworzyli w Mielcu getto, trafił tam także przyjaciel Tomasza z rodziny Weissmanów, u których  przed wojną często gościł. Od tego czasu swoją pracę w młynie wykorzystywał do pomagania zaprzyjaźnionej rodzinie w zaopatrywaniu się w produkty żywnościowe. Jego działalność odkrył Jarosz, sąsiad, i zadenuncjował Busia. Tomasz został zatrzymany na posterunku gestapo, gdzie wymierzono mu karę chłosty.

Wiosną 1942 roku Weissmanowie zostali przeniesieni do obozu pracy w Bełzie. Tomasz odnalazł ich dzięki kontaktom z Niemcami, którzy przyjeżdżali do młyna. Kilkakrotnie jeździł do Bełza i przekupywał strażników, by móc spotkać się z Weissmanami.

Po jakimś czasie część obozu została przeniesiona do Biesiadki koło Mielca. Trafiła tam 22-letnia Irena Weissman, siostra przyjaciela Tomasza. Buś poświęcił większość swoich środków finansowych na organizację ucieczki Ireny, która odbyła się w październiku 1942 roku. Razem kilkakrotnie w ostatniej chwili uciekali przez niemieckimi obławami – na piechotę czy to rowerem, furmanką, czy pociągiem. Kilkakrotnie wykupywali się także szmalcownikom.

Tomasz zawiózł Irenę do swej siostry Stanisławy zamieszkałej we wsi Borek, jednak szybko musiał ją stamtąd zabrać. Pewien granatowy policjant zadenuncjował obecność Ireny w domu. Na dwa tygodnie ulokował ją więc w rodzinnym Mielcu, na strychu u rodziców.  W tym czasie, na sąsiadującej z domem rodziców posesji należącej do Wiktorii Sieroń, Tomasz wykopał w komórce podziemną kryjówkę. Tam Irena przebywała przez 22 miesiące, aż do sierpnia 1944 roku.

Tomasz świadczył swą pomoc bezinteresownie. Pomagał Weissmanom pozbawionym wszystkiego przez Niemców, nie biorąc za to wynagrodzenia. Ukrywania Ireny w pełni świadomi byli jego rodzice i rodzeństwo, a także właścicielka posesji, na której wykopano kryjówkę.

Po zakończeniu wojny Irena Weissman nie odnalazła nikogo z krewnych – wszyscy zostali zamordowani przez Niemców. Wyszła za mąż za Tomasza. W roku 2002 został mu nadany przez Instytut Yad Vashem tytuł Sprawiedliwego wśród Narodów Świata.

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział odznaczeń Yad Vashem. Dokumentacja sprawy Tomasza Busia, 349/24/2475