Rodzina Mrożków

powiększ mapę

Historia pomocy - Rodzina Mrożków

Waleria i Stanisław Mrożkowie mieszkali w Częstochowie przy ulicy Matejki 45 wraz z trójką dzieci Danielą, Elżbietą  i Zenonem. Stanisław był robotnikiem.

W grudniu 1941 r. Anna (Mina) Scheier-Weksler i jej syn Artur uciekli z getta w Częstochowie. Mrożkowie dostarczyli im fałszywe dokumenty. W tym samym czasie z getta wydostała się również siostra Anny – Irma Scheier-Zimetbaum  z synem Marcelim. Mężowie Anny i Irmy – Henryk Weksler (ur. 1899) i Józef Zimetbaum (ur. 1904) – zginęli.

Siostry z dziećmi  znalazły schronienie w mieszkaniu Mrożków, gdzie, jak się okazało, ukrywała się również Żydówka z Łodzi posługująca się nazwiskiem Wanda Kwiatkowska. Kryjówka mieściła się na poddaszu domu. Ukrywani mogli zejść na dół tylko w nocy. Spali w jednym pokoju z opiekunami. W czasie obław chronili się w piwnicy. Ich najstarsza córka Daniela pomagała rodzicom w opiece nad ukrywanymi. Waleria i Daniela sprzątały, prały ich ubrania, usuwały nieczystości, bowiem w ich domu nie było kanalizacji. Rodzice starali się również o zdobycie żywności i opału.

Anna i Irma z synami postanowiły po kilku miesiącach przenieść się do Warszawy, ale tam padły ofiarą szantażystów. W lutym 1942 r. Anna z Arturem i Marcelim wrócili do Częstochowy i zostali ponownie ukryci przez Mrożków. Irma została aresztowana i ślad po niej zaginął.

Mrożkowie dzielili się z ukrywanymi niemal wszystkim. Kobiety nie  miały żadnych środków, by płacić za kryjówkę i jedzenie. Ponadto Mrożkowie padli ofiarą szantaży i musieli zapłacić okup. Dzieci Mrożków towarzyszyły Annie wieczorami, kiedy musiała odwiedzać dentystę. Po zmroku dzieci zabierały również Marcelego na sanki.

Arturowi udało się pod przybranym nazwiskiem wyjechać na roboty do Niemiec. Jego matka, Marceli oraz Kwiatkowska pozostali u rodziny Mrożków aż do wyzwolenia w styczniu 1945 roku.

Po wojnie Anna Weksler wróciła z Arturem do Krakowa i tam wyszła za mąż za Hermana Katza (ur. 1893). Rodzina wyjechała do Izraela, gdzie Artur został adwokatem i notariuszem. Anna pozostała w kontakcie z rodziną Mrożków. Marcel zaś wyjechał do USA, gdzie został lekarzem i założył rodzinę. W 1996 r. udzielił wywiadu dla USC Shoah Foundation Institute Visual History Archive. Kwiatkowska pozostała w Polsce. W swoim oświadczeniu, Artur Weksler stwierdził, że „Do śmierci w roku 1968 w Izraelu była mamusia wdzięczna rodz[inie] Mrożek za uratowanie jej życia i była z nimi w stałej komunikacji”.

29 stycznia 1992 r. Instytut Yad Vashem przyznał małżeństwu Stanisławowi i Walerii Mrożek oraz ich córce Danieli tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349, 920