Wystawa „Between Life and Death” we Wrocławiu
Nie ma przyszłości bez pamięci. Wszelkie działania na rzecz pamięci są nam niezbedne. To, co dzieje się w tej chwili na świecie, to na co patrzymy – na przemoc, na nienawiść, to wszystko doprowadziło do tego, co przedstawia nam ta wystawa.
– mówiła podczas wernisażu Elżbieta Ficowska, ocalała z Zagłady.
Wrocław to piąte miejsce, po Brukseli, Amsterdamie, Bratysławie i Wilnie, w którym pokazana zostaje wystawa „Between life and death. Stories of rescue during the Holocaust”. W wernisażu w Centrum Historii Zajezdnia wzięli udział liczni goście, w tym Elżbieta Ficowska, ocalała z getta warszawskiego, jedna z bohaterek wystawy. Wernisażowi towarzyszył spektakl „Pieśni z Getta” w wykonaniu Bente Kahan, jednej z czołowych europejskich pieśniarek żydowskich oraz Anny Błaut i Karstena Troyke. Głos zabrali także dyrektor Centrm Historii Zajezdania dr Marek Mutor oraz prof. Jan Rydel, koordynator Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność. Wideorelacja z wydarzenia dostępna jest tutaj.
Wystawa „Between Life and Death”
Podczas Zagłady w okupowanej przez Niemców Europie zginęło 6 milionów Żydów. W obliczu masowej zbrodni ludność cywilna stanęła przed trudnym wyzwaniem, jak reagować na ten akt ludobójstwa. Postawy wobec Zagłady były zróżnicowane, ale tylko nieliczni decydowali się nieść pomoc prześladowanym Żydom.
Wystawa „Between life and death. Stories of rescue during the Holocaust” przedstawia relacje osób ratujących oraz tych, które otrzymały pomoc. Opisuje ich doświadczenia, wysiłki, motywacje, zwraca uwagę na akty odwagi i siłę woli przetrwania. Losy bohaterów z Polski oraz dziewięciu innych europejskich krajów – Chorwacji, Danii, Francji, Holandii, Litwy, Niemiec, Słowacji, Ukrainy i Węgier – ukazane są w szerszym kontekście historycznym. W wystawie wyjaśnione zostają uwarunkowania, w jakich funkcjonowały okupowane kraje. Pokazane są także wielowymiarowe relacje i emocjonalne więzi, jakie rodziły się między ratowanymi a ratującymi.
Historie z okupowanej Polski
W części wystawy poświęconej historiom pomocy Żydom w okupowanej Polsce przedstawiona została historia ocalenia Elżbiety Ficowskiej, którą jako niemowlę przemycono z getta warszawskiego na tzw. aryjską stronę w drewnianej skrzynce, ukrytej wśród cegieł. Dziewczynką zaopiekowała się Stanisława Bussoldowa, współpracowniczka Ireny Sendlerowej.
Pokazane są także dramatyczne losy Jana i Aleksandry Gawrychów oraz ich dzieci z mazowieckiej wsi Wólka Czarnińska, ukrywających Żydów w swojej leśniczówce. Na skutek sąsiedzkiego donosu dom Gawrychów został spalony, Jan Gawrych oraz jedna z ukrywanych – Tirca Zylberberg – zamordowani. Gawrychowie po latach otrzymali tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.
„Tata wtedy opowiadał nam, że w Warszawie są afisze, że za pomoc Żydom grozi kara śmierci. I zaraz słychać strzały, to było gestapo i tajniacy. Na podwórku zastrzelili Teresę, ojca zabrali i też zabili. Dom stanął w płomieniach. Kobieta ze wsi na nas doniosła”.
– mówiła Jadwiga Gawrych, córka Jana i Aleksandry, w wywiadzie dla Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN. Przeczytaj więcej o tej historii »
Wystawa „Between life and death. Stories of rescue during the Holocaust” przygotowana została przez Europejską Sieć Pamięć i Solidarność, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN oraz Silent Heroes Memorial Center. Dotychczas pokazywana była w siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli, centrum kultury Castrum Peregrini w Amsterdamie, Bibliotece Uniwersyteckiej w Bratysławie oraz w Państwowym Żydowskim Muzeum im. Gaona w Wilnie.
Od 2 do 30 kwietnia 2019 r. można oglądać ją w Centrum Historii Zajezdania we Wrocławiu, ul. Grabiszyńska 184. Wstęp wolny.
Wystawa w języku angielskim.
Relacje z wernisaży w 2018 i 2019 r. dostępne są poniżej:
Komisja Europejska w Brukseli, 24.01–6.03.2018 »
Castrum Peregrini w Amsterdamie, 13.06–15.08.2018 »
Biblioteka Uniwersytecka w Bratysławie, 9–29.11.2018 »
Muzeum im. Gaona w Wilnie, 24.01–17.03.2019 »
* * *
Autorki wystawy: dr Martyna Grądzka-Rejak (ENRS), Klara Jackl (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN) we współpracy z Martą Ansilewską-Lehnstaedt (Silent Heroes Memorial Center)
Konsultacja naukowa: dr Aleksandra Namysło, prof. Jan Rydel (ENRS), dr Piotr Trojański (ENRS), prof. Johannes Tuchel (Silent Heroes Memorial Center)
Organizatorzy: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Silent Heroes Memorial Center in the German Resistance Memorial Center Foundation
Fundatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Pełnomocnik Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów (BKM)
Partnerzy: Vilna Gaon State Jewish Museum, Memorial of Chambon sur Lignon, Mémorial de la Shoah, Danish Jewish Museum, „Tkuma” Ukrainian Institute for Holocaust Studies, Castrum Peregrini, NIOD, the Institute for War, Holocaust and Genocide Studies, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku
