Wystawa z okazji Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu

Wystawa otwarta została podczas „Holocaust Remembrance Day”, wydarzenia organizowanego przez Komisję Europejską pamięci ofiar Zagłady. – Pamiętamy o sześciu milionach mężczyzn, kobiet i dzieci, których życie zostało przerwane w czasach, gdy nienawiść ogarnęła nasz kontynent – mówił gospodarz uroczystości, komisarz ds. migracji, spraw wewnętrznych i obywatelstwa Dimitris Avramopoulos.

Honorowymi gośćmi uroczystości byli ocalali z Zagłady. Elisabeth Drillich, Elżbieta Ficowska i Jehoshua Shochot opowiedzieli zebranym swoje wojenne losy, przedstawione także na wystawie. W wydarzeniu wzięło udział niemal 200 urzędników Komisji Europejskiej, w tym  wysoki przedstawiciel Unii Europejskiej do spraw zagranicznych i polityki bezpieczeństwa Federica Mogherini, komisarz ds. zdrowia i bezpieczeństwa żywności Vytenis Andriukaitis, komisarz ds. transportu Violeta Bulc oraz wiceprzewodniczący komisarz ds. jednolitego rynku cyfrowego Andrus Ansip.

– Patrząc w przeszłość odnajdujemy inspirację w ludziach – obecnych dziś z nami świadkach historii oraz tych, którzy ryzykując własnym życiem zdecydowali się stawić czoła wszelkim przeciwnościom, by ratować innych. Z tych niewypowiedzianych okrucieństw i całkowitej destrukcji narodziła się w Europie nowa społeczna i moralna tkanka. To jest nasze dziedzictwo. Dziś, tak jak każdego roku, składamy obietnicę, że nigdy o tym nie zapomnimy – mówił komisarz  Avramopoulos.

Wystawa „Between Life and Death. Stories of Rescue During the Holocaust” przedstawia indywidualne historie ratowania z dziewięciu europejskich krajów – Chorwacji, Danii, Francji, Holandii, Litwy, Niemiec, Polski, Ukrainy i Węgier, ukazując jednocześnie lokalne uwarunkowania historyczne.

– W wystawie przedstawiamy historie ratowania Żydów z perspektywy zarówno ocalałych, jak i ratujących, aby ich odwaga, wysiłki i dylematy były reprezentowane w równym stopniu – mówiła podczas uroczystości otwarcia wystawy Jolanta Gumula, zastępca dyrektora Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.

Rozmowę z Ocalałymi z Zagłady poprowadził prof. Jan Rydel, przewodniczący Komitetu Sterującego Europejskiej Sieci Pamięć i Solidarność.

– Nigdy nie widziałam ani zdjęcia mojej matki, ani mojego ojca. Nikogo. Wszystko przepadło w getcie. Moją metryką jest srebrna łyżeczka – mówiła Elżbieta Ficowska, którą uratowano, gdy miała zaledwie sześć miesięcy. Do pudełka, w którym w 1942 r. wyniesiono ją z warszawskiego getta, włożono srebrną łyżeczkę z jej imieniem i datą urodzenia. Po tzw. aryjskiej stronie trafiła do mieszkania Stanisławy Bussold, która zaopiekowała się dzieckiem.

Czytaj historię Elżbiety Ficowskiej

Elisabeth Drillich ocalała razem ze swoimi rodzicami w okolicach Chambon-sur-Lignon we Francji, dokąd uciekli z zajętej przez Niemców w 1940 r. Belgii. W miejscowości położonej w południowo-wschodniej części kraju schronienie znalazło blisko 2,5 tys. Żydów. W pomoc zaangażowanych było wielu mieszkańców, m.in. pastor André Trocmé i jego żona Magda. Dzięki fałszywym dokumentom Elisabeth ukrywała się w wielu miejscowościach do zakończenia wojny w 1944 r.

Jehoshua Shochot mieszkał z matką i bratem Chaimem w Telszach, małym miasteczku w Litwie. Po rozpoczęciu wojny rodzina znalazła się w utworzonym przez Niemców getcie, a od czasu jego likwidacji pod koniec 1941 r., zaczęli się ukrywać. Pomocy udzieliła im przedwojenna niania Domicėlė Pagojutė, która organizowała dla swoich znajomych szereg kryjówek, w których przebywali do zakończenia wojny w 1944 r.

Zobacz otwarcie wystawy

Wystawę „Between Life and Death. Stories of Rescue During the Holocaust” można oglądać w Charlemagne, siedzibie Komisji Europejskiej w Brukseli do 6 marca, kiedy obchodzony jest Europejski Dzień Pamięci o Sprawiedliwych.

* * *

Autorki wystawy: dr Martyna Grądzka-Rejak (ENRS), Klara Jackl (Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN) we współpracy z Martą Ansilewską-Lehnstaedt (Silent Heroes Memorial Center)

Konsultacja naukowa: dr Aleksandra Namysło, prof. Jan Rydel (ENRS), dr Piotr Trojański (ENRS), prof. Johannes Tuchel (Silent Heroes Memorial Center)

Organizatorzy: Europejska Sieć Pamięć i Solidarność, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Silent Heroes Memorial Center in the German Resistance Memorial Center Foundation

Fundatorzy: Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego, Pełnomocnik Rządu Federalnego ds. Kultury i Mediów (BKM)

Partnerzy: Vilna Gaon State Jewish Museum, Memorial of Chambon sur Lignon, Mémorial de la Shoah, Danish Jewish Museum, „Tkuma” Ukrainian Institute for Holocaust Studies, Castrum Peregrini, NIOD, the Institute for War, Holocaust and Genocide Studies, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku