Rodzina Pasławskich

powiększ mapę

Audio

4 audio

Historia pomocy - Rodzina Pasławskich

Franciszek Pasławski, urodzony w 1922 r., mieszkał z rodzicami i młodszym rodzeństwem  we wsi Dobrowody, nieopodal Buczacza, w województwie tarnopolskim. Jego rodzina należała do szlachty zagrodowej. W tej wsi mieszkało bardzo niewielu Żydów. Inaczej było w Buczaczu, gdzie uczęszczał do gimnazjum. Jedną z jego żydowskich koleżanek była Bina Salzman, zaś jej ciotka Regina Zuhler uczyła tam języka niemieckiego.

Po ostatniej akcji likwidacyjnej w getcie w Buczaczu w czerwcu 1943 r. Regina Zuhler oraz jej siostra Mina Salzman z córką Biną przez wiele miesięcy ukrywały się u okolicznych chłopów. Po wkroczeniu Armii Czerwonej 23 marca 1944 r., tak jak inni pozostali przy życiu Żydzi, wyszły z ukrycia, jednak zakończony powodzeniem niemiecki kontratak spowodował, że ponownie znalazły się w niebezpieczeństwie. Wraz z innymi kobietami miały zostać wywiezione do obozu pracy na terenie Rzeszy.

W obawie przed rozpoznaniem uciekły z transportu na stacji Monasterzyska i skierowały się do wsi Dobrowody, gdyż jedna z kobiet przypomniała sobie o mieszkającym tam znajomym. Franciszek Pasławski przedstawił je rodzinie jako znajome z Buczacza, które utraciły swoje domy w wyniku działań wojennych. Tę samą historię opowiedział sąsiadom. Kobiety, które nie posiadały żadnych dokumentów, by się nie wyróżniać, ubrane zostały w stroje typowe dla mieszkanek wsi.

Tak dotrwały do lipca 1944 r. Opiekowali się nimi rodzice Pasławskiego, gdyż on sam jako AK-owiec musiał uchodzić z tego terenu przed grożącymi mu śmiercią Ukraińcami. Znalazł się w Kieleckiem i wstąpił do tamtejszego AK. Przed wyjazdem wyjawił rodzicom tożsamość swoich znajomych.

Franciszek Pasławski mówi w wywiadzie dla Muzeum Historii Żydów Polskich o opiece  nad rodziną żydowską z Krakowa, która wyposażona w „aryjskie” dokumenty w 1942 r. znalazła zatrudnienie w majątku ziemskim, w którym pracował. To zlecenie miał otrzymać od Armii Krajowej, do której należał.

Po wojnie Franciszek Pasławski złożył egzamin maturalny, a następnie ukończył architekturę w Gdańsku i pracował przy odbudowie tego miasta. Od lat 90. mieszka pół roku w Kanadzie i następne pół roku w Polsce. Regina Zuhler, Mina i Bina Salzman niedługo po wojnie wyjechały z terenów przyłączonych do ZSRR. Mieszkały w Krakowie, gdzie doszło do przypadkowego spotkania z Franciszkiem Pasławskim, potem wyemigrowały do Izraela. Wzajemne kontakty urwały się, aż do połowy lat 60., kiedy to uratowane kobiety odnalazły Polaka. Pasławski odwiedził je w Izraelu w połowie lat 70.

Bibliografia

  • Pothuizen Charlotte, Wywiad z Franciszkiem Pasławskim, Gdańsk 21.07.2010
  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu