Rodzina Dobruckich

Raz nas wygarnęli wszystkich na plac [...], dziecko zostało samo w domu. Ten lęk, że może wyjść [...], a poza tym [...] przecież Niemcy się nikomu nie tłumaczyli, dlaczego akurat nas wygarnęli. Dopiero później doszło, że jakiegoś uciekiniera tam szukali. No, dzięki tym naszym Ukraińcom, którzy byli bardzo życzliwi też dla nas. [...] taka właśnie sytuacja była: listopad, mróz, myśmy tam na takim skrzyżowaniu, na placyku wszyscy otoczeni tymi psami, gestapowcami. [...] Bo akurat przyszła milicja ukraińska i niemiecka żandarmeria i dorosłych wszystkich, a dziecko na takim tapczaniku. Na tyle mądra była, że się [...] w pierzynę zakutała i w ogóle jej nie widzieli, nie zauważyli. Oni nie szukali dziecka, ale myśmy nie wiedzieli o tym. No wszyscy wyszliśmy, ona została sama. No ona się bała, jakiś czas była cicho, później zaczęła pojękiwać, płakać. Ukrainka sąsiadka z drugą chodziły ulicą. Tam ktoś płacze u Dobruckich. Więc ta najbliższa sąsiadka jakoś domyślała się, więc żeby tej drugiej nie pozwolić tam wejść, to mówi: „A ja niedawno widziałam, że oni małego psa przyprowadzili”.

Wojna jeszcze trwała, jak Sowieci wkroczyli, no, i wtedy Inka już... przestaliśmy ją ukrywać. Już bawiła się na dworze, chodziła ze mną wszędzie. No to ja w szkole kilka razy się spotkałam z bardzo nieprzyjemną reakcją koleżanek. [...] „Żeby ona Żydów ukrywała, to ma nowe drewniaki” na przykład – taki luksus. [...] „Ona to ma od Żydów” no. [...] Te same dziewczyny z Czortkowa znalazły się we Wrocławiu i [...] to wszystko się tam na studia dostało. Starały się, były zdolne, chodziły [...] bo tam dominikanie prowadzili tajne nauczanie. Ja na to tajne nauczanie nie chodziłam ze względu na to, żeby właśnie nie zdekonspirować tych innych, nie spiętrzać tego niebezpieczeństwa. Więc byłam już źle widziana, bo ani do kościoła, ani na to nauczanie. Ona w ogóle jest jakaś taka nie tego [...]. Tam na mnie trochę [...] podjudzały, no ale księża byli mądrzejsi od tych dziewczyn. [...] No, i akurat znalazł się taki chłopak, który też studiował. [...] Blisko nas mieszkał i z moim bratem się kolegował. Doszło do tego, że starał się o moją rękę. Mnie tam nie bardzo się spieszyło [...]. [...] właśnie te dwie dziewczyny przychodziły do niego, zadały sobie tyle trudu, takie durne były, żeby przyjść do niego i tłumaczyć mu: „Co ty robisz? Przecież [...] jej matka to zdaje się w ogóle z Żydów pochodzi” – tak jakby to było coś złego. „My ją [...] znamy, ona jest taka pół-Żydówka. Po co ty się chcesz z nią, chodzisz i chcesz się żenić?” Tak mu tłumaczyły. Nie dało się wytłumaczyć i ożenił się.

Któregoś dnia przyszła taka młoda, sympatyczna pani do pana Dobruckiego, bo ich wyrzucili z ich domu, z ich kamienicy [...] [Żeby im wynająć pokój na jakiś czas, póki nie znajdą czegoś lepszego.] [...] A myśmy mieli taki domek jednorodzinny nieduży [...]. [...] To była żona jednego z panów, którzy pracowali z ojcem. No, nie mógł odmówić, bo [...] on z nimi był w [...] przyjacielskich stosunkach [...]. [...] wszyscyśmy żyli prawie jak rodzina. Mieli to małe, dwuletnie dziecko. [...] Później dopiero okazało się, że robią getto. [...] musieli się przenieść [...]. [...] załatwili sobie papiery aryjskie [...], któregoś dnia [...] pan Hauser przyszedł i mówi, że ma taką prośbę. [...] chcą wyjechać do Lwowa. W większym mieście zgubią się łatwiej i jakoś będą się starali przeżyć. Problem jest tylko taki, że nie mogą z dzieckiem pójść, bo do pracy nie mogli z dzieckiem wychodzić. [...] Ja miałam tam pójść, wziąć to dziecko, wyprowadzić, przyjść do domu a oni następnego dnia, najpóźniej za dwa dni zabiorą [...] i jadą do Lwowa [...]. [...] Przyprowadziłam ją do domu. W nocy była akcja, łapanka i strzelanina. [...] kilka transportów, duży taki orszak do dworca prowadzili. Myśmy wszyscy siedzieli tacy zmartwiali z tego wszystkiego. No, minął dzień, dwa, czekaliśmy, może się gdzieś ukryli, może jakoś przyjdą jeszcze, wyjdą. [...] No, nikt się nie zgłosił, no, i doszli rodzice do wniosku, że widocznie zginęli [...]. W ten sposób została u nas.

Przez to, że u nas wcześniej mieszkali, to dziecko później było więźniem jej nawet do okna nie można było podejść, bo każdy z naprzeciwka ją znał. Ona była wprawdzie blondyneczka i taka urocza, no ale… [...] Inka była cały czas więźniem. [...] trzeba było starać się jakoś ją trzymać jak najdalej od okien, a to dom narożny, parterowy, to nie było tak łatwo. [...] na poddaszu był pokoik mojego brata z balkonikiem, więc jak się chciało trochę, żeby ona powietrza zaczerpnęła. [...] tam się na tym balkonie wyrzucało jakieś pierzyny, coś na barierkę i ona na dole mogła się bawić [...]. Najgorsze było, jak dostała koklusz w środku lata. [...] to ja z nią, z ojcem w nocy, nad ranem wychodziliśmy. Ojciec ją w plecaku [...] niósł nie do stacji tam na miejscu, tylko następna, taka mała stacyjka, gdzie mniej znany był [...]. [...] Najlepsze było to, że ja się uczyłam grać, miałam fortepian w domu. Przy tej okazji i Inkę uczyłam, w ogóle przychodziłam ze szkoły, to wszystko przekazywałam jej, żeby ją czymś zająć. [...] i ona świetnie się rozwijała dzięki temu, ona przecież przez tyle lat nie miała kontaktu z Polakami, ona pisze po polsku [...]. Co jakiś czas dzwoni. Tutaj jak była, ona rozmawia po polsku [...].