Rodzina Codogni

powiększ mapę

Historia pomocy - Rodzina Codogni

Stanisław Codogni był kowalem w Brzeżanach, miejscowości w dawnym województwie tarnopolskim. Był żonaty, miał syna Karola. Fiszela Bomzego znał sprzed wojny.

Szykany wobec żydowskiej ludności miasteczka, masowe egzekucje, inspirowane przez Niemców pogromy, wywózki do obozów zagłady trwały w Brzeżanach od początku okupacji niemieckiej na tych terenach – od lata roku 1941. W ciągu dwóch lat Niemcy wymordowali całą żydowską społeczność miasteczka.

W 1943 roku Stanisław i Karol, na prośbę Bomzego, pomogli jego córkom, Chanie Redlich z synem i Małce Szetenberg z mężem Wewem, w ucieczce z getta. W obejściu kowala stale było pełno ludzi i Codogni nie mogli zatrzymać uciekinierów u siebie, znaleźli im jednak schronienie u znajomych w pobliskiej wsi Raj, a Karol regularnie dostarczał żywność. W tej kryjówce wszyscy czworo doczekali końca wojny.

Fiszel i Rywka, jego żona, przetrwali akcje likwidacyjne ukryci na terenie getta. Zginęli zimą 1943/44, zamordowani przez Niemców, gdy bawiące się w ruinach getta dzieci przypadkiem natknęły się na ich kryjówkę.

Jeszcze jedna osoba otrzymała od Codognich pomoc: była to dwudziestoletnia Zula Helman, której cała rodzina – ojciec adwokat i matka z dwoma młodszymi córkami – zginęli w 1941 i 1943 roku. Karol zdobył dla niej metrykę urodzenia i zawiózł do Lwowa. Jego znajomi zatrudnili kobietę jako pomoc do dziecka i u nich Zula doczekała końca okupacji.

Po wojnie Brzeżany znalazły się terenie ZSRR. Codogni opuścili miasteczko i repatriowali do Polski. Kontakt z byłymi podopiecznymi urwał się na długo.

W 1983 roku Karol Codogni otrzymał list, podpisany przez profesora uniwersytetu w Beer Sheva, Szymona Redlicha. Był on najmłodszym ukrywanym, który po tylu latach odnalazł swego wojennego opiekuna. Z jego listu Karol dowiedział się, że cała czwórka przeżyła wojnę, a później wszyscy wyjechali do Izraela.

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349, 528
  • Grynberg Michał, Księga Sprawiedliwych

    Leksykon uwzględnia historie Polaków uhonorowanych tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata w latach 19631989. Wykaz haseł poprzedza przedmowa Icchaka Arada oraz Chaima Chefera Sprawiedliwi świata.