Rodzina Stankiewiczów

powiększ mapę

Audio

3 audio

Historia pomocy - Rodzina Stankiewiczów

Mikołaj i Maria Stankiewiczów wraz z trójką nastoletnich dzieci: Anną, Piotrem i Stanisławem prowadzili gospodarstwo we wsi Muszkatówka, powiat Borszczów, w dawnym województwie tarnopolskim. W czasie okupacji niemieckiej ich dzieci nosiły do lasu żywność ukrywającym się tam Żydom, latem 1943 r. udzielili schronienia rodzinie Rosenwaldów, których następnie ukrywali przez rok w swoim gospodarstwie.

Przed wybuchem wojny, Abram (Munio?) i Lotka Rosenwaldowie mieszkali w Borszczowie, gdzie Abram handlował końmi. W ten sposób nawiązał znajomość z Mikołajem Stankiewiczem. W kwietniu 1942 r. Rosenwaldowie wraz z pięciorgiem dzieci: Zosią, Mirą, Andzią, Dawidem i Owadią zostali przez Niemców przesiedleni do miejscowego getta. uciekli stamtąd podczas „akcji” w czerwcu 1943 r., kiedy 1800 pozostałych przy życiu Żydów zostało rozstrzelanych na miejscowym żydowskim cmentarzu. Początkowo rodzina ukrywała się za opłatą u znajomego Ukraińca, który jednak po kilkudniowym pobycie poprosił ich o opuszczenie swego domostwa. Wtedy Abram zwrócił się z prośbą o pomoc do Mikołaja Stankiewicza.

„Mama bała się, wiem, mówiła, daj spokój, bo ty chowasz, mówiła, nas na śmierć szykujesz, do ojca. A ojciec się tłumaczył: Ja wiem o tym, mówi, trudno się nazywa, a ty, mówi, do kościoła co dnia, mówi, chodzisz, a nie przyjmiesz, mówi, nie dasz im kawałka chleba” – wspomina  Piotr Stankiewicz w wywiadzie dla Muzeum Historii Żydów Polskich.

Stankiewiczowie przygotowali dla rodziny Rosenwaldów dwie kryjówki, które co tydzień lub dwa były dla bezpieczeństwa zmieniane: pomiędzy ścianami strychu i pod podłogą sieczkarni. Piotr przynosił im jedzenie ukryte w wiadrze. Stankiewicze dzielili się z Rosenwaldami nie tylko jedzeniem, ale również dostępnymi książkami. W trakcie rocznego pobytu Dawid i Owadia Rosenwaldowie tylko raz opuścili kryjówkę, by pochować zmarłą na serce matkę. Ślad płytkiego grobu stał się powodem do sąsiedzkiego donosu, a obejście Stankiewiczów zostało przeszukane, ale bez skutku.

Abram i pięcioro jego dzieci przebywali u Stankiewiczów aż do wyzwolenia tych terenów w lipcu 1944 r. Niedługo potem wyjechali do Polski, a stamtąd do Stanów Zjednoczonych.  Również rodzina Stankiewiczów, po śmierci Mikołaja, zamordowanego prawdopodobnie w odwecie za ukrywanie Żydów, przeniosła się najpierw pod Jelenią Górę, a następnie do wsi Lipiany, w województwie zachodniopomorskim. Już po śmierci Marii, Mikołaja, Anny i Stanisława kontakt odnowił się i Piotr odwiedził rodzinę Rosenwaldów w USA.

Bibliografia

  • Czyżewska Małgorzata, Wywiad z Piotrem Stankiewiczem, Lipiany 17.07.2010
  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu