Ceremonia Sprawiedliwych w Krakowie

„W zimowy wieczór 1942 r. Tadeusz i Bronisława Plisiowie usłyszeli pukanie do drzwi. Zobaczyli starszego mężczyznę, który błagał, aby wzięli trzyletnią dziewczynkę i uratowali jej życie. Tym mężczyzną był mój dziadek, Samuel Weiss, a tą dziewczynką moja matka, Hanna Weiss, dzisiaj Rechner. Jej rodzice zostali zamordowani już kilka dni wcześniej przez Niemców. Rodzina Plisiów zgodziła się zaryzykować życie i zaopiekować się Hanną. Nie stawiali żadnych warunków, nie chcieli żadnych pieniędzy” – mówił Michal Katzir-Lavi.

Ceremonie honorowania Sprawiedliwych wśród Narodów Świata stały się już stałym punktem programu Festiwalu Kultury Żydowskiej w Krakowie. Podczas jego 29. edycji tytuł ten przyznano kolejnym Polkom i Polakom, którzy podczas II wojny światowej udzielali pomocy Żydom. Medale i dyplomy honorowe wręczyła rodzinom Sprawiedliwych ambasador Izraela, Anny Azari, która przyznała, że w związku z kończącą się jej misją dyplomatyczną jest to prawdopodnie ostatnia ceremonia z jej udziałem w roli ambasadorki w Polsce.

Laudacja dla Sprawiedliwych

Podczas ceremonii swoimi wspomnieniami podzielili się ocalali z Zagłady – prof. Richard Haber i Hana Lechner, którzy przeżyli dzięki pomocy otrzymanej od uhonorowanych Sprawiedliwych, a także odczytano list od Judith Regev, która nie mogła przybyć do Polski. Głos zabrali także potomkowie ocalałych, m.in. Irving Salzman, który opowiedział o okolicznościach w jakich dowiedział się o ocaleniu swojego ojca, Jacka Salzmana:

Pewnego dnia w domu znalazłem na stole list w nieznanym mi języku. Zapytałem ojca kto jest jego autorem. Powiedział mi wtedy tylko, że to list od polskiego rolnika, którego zna. Powiedział mi także, że czasem wysyła mu prezenty, czasami też pieniądze, ale nie powiedział mi nic więcej. Teraz wiem, że podobnie jak wielu innych żydowskich rodziców, którzy przeżyli Zagładę, mój ojciec chciał nas chronić, nas – dzieci – przed wszystkimi szczegółami, zwłaszcza kiedy byliśmy młodzi. Dopiero wiele lat później, kiedy byłem starszy, odkryłem, że tym rolnikiem był Mikołaj Pernat. Odkryłem co zrobił dla mojego ojca, jego matki, jego dwóch sióstr.

Mikołaj i Katarzyna Pernat zaryzykowali własne życie, ukrywając mojego ojca i jego rodzinę w swojej stodole przez 18 miesięcy, pozwalając im w ten sposób przeżyć. Inaczej byliby skazani na pewną śmierć z rąk Niemców. Co mogę powiedzieć, żeby podziękować ludziom za takie poświęcenie i takie ryzyko jakie podjęli? Ojciec i jego rodzina zawdzięczają im życie, tak samo ja i mój brat, moi kuzyni. I tak samo moje dzieci, dzieci mojego brata i dzieci moich kuzynów. Słowo „dziękuję” jest tak bardzo niewystarczające, żeby wyrazić moją wdzięczność, którą ja i my mamy w podzięce przed nimi. […] Dziś wiem, że świat potrzebuje więcej takich ludzi.

Decyzją Instytutu Yad Vashem w Jerozolimie podczas ceremonii 28 czerwca 2019 r. tytułem Sprawiedliwych wśród Narodów Świata uhonorowani zostali pośmiertnie: Irena Dźwigaj (tytuł przyznano jej w 1991 r., lecz dotychczas nie odbyła się ceremonia honorująca Sprawiedliwą), Stanisław i Tekla Ferencowie, Maria Gelles, Karol Gialbas, Mikołaj i Katarzyna Pernatowie, Tadeusz i Bronisława Plisiowie, Danuta Szuro, Jan i Józefa Uliaszowie, Władysława Wrażeń. 

Nowi Sprawiedliwi i ich historie

Poniżej przedstawiamy historie nowych trzynastu Sprawiedliwych:

1. Irena Dźwigaj
2. Stanisław i Tekla Ferencowie
3. Maria Gelles i jej córka Danuta Szuro
4. Karol Gialbas
5. Mikołaj i Katarzyna Pernat (wkrótce)
6. Tadeusz i Bronisława Plisiowie oraz Jan i Józefa Uliaszowie (wkrótce)
7. Władysława Wrażeń (wkrótce)

„Moje całe życie opiera się na fundamentach wdzięczności” »

Czytaj o ceremonii Sprawiedliwych w Żydowskim Muzeum Galicja w 2018 r.