Źródła o Irenie Sendlerowej

Przedstawiamy wybrane wydawnictwa źródłowe, publikacje książkowe i prasowe oraz filmy dokumentalne i fabularne dotyczące życia i działalności Ireny Sendlerowej.

Publikacje książkowe

  • Anna Bikont, Sendlerowa. W ukryciu, Wołowiec 2017. Reporterska biografia Ireny Sendlerowej zawiera informacje dotyczące okoliczności powstania, struktury i osób zaangażowanych w działania Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Cytuje wiele dokumentów źródłowych.
  • Halina Grubowska, Ta która ratowała Żydów. Rzecz o Irenie Sendlerowej, Warszawa 2014. Autorka, urodzona w 1933 r. w Warszawie, która przeżyła getto białostockie relacjonuje rozmowy z Ireną Sendlerową o wyprowadzaniu dzieci żydowskich na tzw. aryjską stronę. „Postanowiłam o tym napisać, bo postawa Ireny bez wątpienia zasługuje na podziw i szacunek” – wyjaśnia we wstępie.
  • Mayer Jack, Życie w słoiku. Ocalenie Ireny Sandler – jak nastolatki z Kansas odkryły i uratowały od zapomnienia polską bohaterkę Holocaustu, Warszawa 2013.
  • Anna Mieszkowska, Matka dzieci Holokaustu. Historia Ireny Sendlerowej, Warszawa 2004. Opracowanie Anny Mieszkowskiej, poprzedzone słowem wstępnym Michała Głowińskiego, bazuje na bogatym archiwum Ireny Sendlerowej i jej wspomnieniach. W rozdziale „Głosy uratowanych dzieci” zamieszczono wypowiedzi Ocalałych, m. in. Elżbiety Ficowskiej, Piotra Ettingera, Katarzyny Meloch, Michała Głowińskiego.
  • Anna Mieszkowska, Prawdziwa historia Ireny Sendlerowej, Warszawa 2014. 
  • Teresa Prekerowa, Konspiracyjna Rada Pomocy Żydom w Warszawie 1942–1945, Warszawa 1982. Podstawowa monografia Rady Pomocy Żydom „Żegota”. Autorka, doktor historii, angażowała się podczas okupacji w pomoc Żydom.
  • Ten jest z ojczyzny mojej. Polacy z pomocą Żydom 1939–1945, oprac. Władysław Bartoszewski i Zofia Lewinówna, Warszawa 2007. Publikacja składa się z trzech części: zarysu monograficznego problematyki pomocy Żydom; zbioru wydanych dokumentów niemieckich i polskich dotyczących losu Żydów oraz pomocy Żydom; zbioru relacji powojennych Polaków i Żydów dotyczących pomocy.

Literatura dziecięca

  • Anna Czerwińska-Rydel, Listy w butelce. Opowieść o Irenie Sendlerowej, Łódź 2018.
  • Jean-David Morvan, Séverine Trefouel (scenariusz); David Evrard (rysunek), Irena (I-III), 2017.
  • Ewa Nowak, Kto uratował jedno życie… Historia Ireny Sendlerowej, 2018.
  • Renata Piątkowska, Wszystkie moje mamy, Łódź 2014.

Publikacje prasowe

  • A Peace Prize nominee, [w:] „Am-Pol Eagle” 48, nr. 18, 18.01.2007, s. 2.
  • AKA, Za serce i bohaterstwo, nagroda im. Jana Karskiego dla Ireny Sendlerowej [w:] „Rzeczpospolita” nr 184, 8.08.2003.
  • Władysław Bartoszewski, Powstanie Ligii do walki z rasizmem w 1946 r., fragmenty [w:] „Więź – numer specjalny” 1998, s. 238-245.
  • Władysław Bartoszewski, Sendlerowa zasłużyła na Nobla, [w:] „Dziennik” nr 39 (252), 15.02.2007.
  • M. P. Bonikowska, Heroizm wydobyty ze słoików, „Dziennik Polonii w Kanadzie”, 15.01.2007.
  • Alina Cała, Trudy i gorycz Sprawiedliwych, Magazyn internetowy „Forum”, 5.02.2007 r.
  • Anna Ćwiakowska, Z Ireną Sendlerową z „Żegoty”, [w:] „Nowy Kurier”, nr 137, 17.06.1983; nr 138, 18.06.1983.
  • Deklaracja Ravensburska Polsko-Niemieckiego Towarzystwa Zdrowia Psychicznego w sprawie poparcia dla przyznania Irenie Sendlerowej Pokojowej Nagrody Nobla, [w:] „Dla nas – czasopismo środowisk działających na rzecz osób chorujących psychicznie” nr 8, grudzień 2006.
  • Józef Goldkorn , ...kto ratuje jedno życie ludzkie... [w:] „Prawo i Życie”, 23.04.1967.
  • Magdalena Grochowska, Lista Sendlerowej – reportaż z 2001 roku, [w:] „Gazeta Wyborcza”, 9.06.2001 (dostęp: 3.07.2008).
  • Jan Grosfeld, Czy obojętność może zabijać?, [w:] „Tygodnik Powszechny”, nr 181, 1993.
  • R. Jabłoński, Żałuje, że nie uratowała więcej, „Życie Warszawy” z 15 września 2006 r.
  • Marcin Jelec, Stracony Nobel?, [w:] „Echo Miasta Warszawa” nr 74(119) 28.09.2006, s. 3.
  • Henryk Joffe, Niespłacony dług wdzięczności [w:] „Nowiny i Kurier”, 31.05.1965.
  • Jerzy Korczak, Oswajanie strachu, o Irenie Sendlerowej, tegorocznej laureatce nagrody im. Karskiego, i „Żegocie” [w:] „Tygodnik Powszechny”, 17.08.2003.
  • Mariusz Kubik, Moc gości i kwiatów. Irena Sendlerowa obchodzi 95 urodziny [w:] „Gazeta Wyborcza – Stołeczna Warszawy”, 16.02.2005.
  • Mariusz Kubik, Pamiętają o Sendlerowej. Wizyta amerykańskich uczennic [w:] „Gazeta Wyborcza – Stołeczna Warszawy”, 28-29.05.2005.
  • Materiały z dziejów ratownictwa Żydów w Polsce w okresie okupacji hitlerowskiej [w:] BŻIH nr 73-76, 1970, s. 136-137.
  • Izabela Orlicz-Rabiega, Niedoceniona pani Irena, [w:] „Echo Miasta Warszawa” 12 październik 2007, s. 4.
  • PAP, „Pokojowy Nobel” – inicjatywa Lecha Kaczyńskiego, [w:] „Gazeta Otwocka” październik 2006.
  • Maciej Piotrowski, Czy świat mi pomagał, gdy płakałam z bezsilności? [w:] „Tygodnik Powszechny” nr 9, 27.02.2005.
  • Pokojowy Nobel dla Ireny Sendler – apel Forum Żydów Polskich [w:] „Tygodnik Powszechny” nr 4 (3003), 28.01.2007.
  • PW, Pokojowa Nagroda Nobla dla Ireny Sendlerowej?, [w:] „Gazeta Wyborcza”, 13 wrzesień 2006, s. 13.
  • Halina Radoszewska, Świadectwo prawdy, [w:] „Dziennik Polski” 28.03.2007, s. 5.
  • Sendler do Nobla, [w:] „Gazeta Wyborcza”, 8.08.2003.
  • Irena Sendlerowa, Ci, którzy pomagali Żydowm [w:] BŻIH nr 45-46, 1963, s. 234-247.
  • Irena Sendlerowa, O działalności kół młodzieżowych przy komitetach domowych w getcie warszawskim, [w:] BŻIH nr 2/118, kwiecień-czerwiec 1981.
  • Irena Sendlerowa, Youth Associations of the Warsaw Ghetto: A tribute to Jewish Rescuers
  •  J. Sołtys, Trzecia mama, Magazyn internetowy „Forum” z dnia 3.09.2004.
  • Włodzimierz Susid, Odznaczona po latach [w:] „Słowo Żydowskie” nr 20 (124), 2.10.1996.
  • Tomasz Szarota, Ostatnia droga doktora [w:] „Polityka” nr 21 (2090), 24.05.1997.
  • Dawid Warszawski, Zwykli, niezwykli ludzie, o pierwszej międzynarodowej konferencji ku czci tych, którzy ratowali Żydów podczas Holocaustu pt. „Czy obojętność może zabić” [w:] „Gazeta Wyborcza” nr 160, 12.07.1993.
  • Ewa Wilk, Matka Jolanta od tonących [w:] „Polityka” nr 39 (2004), 30.09.1995, s. 21.

Archiwa

  • Archiwum Departamentu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Instytutu Yad Vashem, sygn. M.31.2/153.
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział Dokumentacji Odznaczeń Yad Vashem, sygn. 349/24/944 (dokumentacja dot. Jadwigi Piotrowskiej).
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Relacje Żydów ocalałych z Zagłady, sygn. 301/6313; 6466 (relacje Ireny Sendlerowej).
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego w Warszawie, Materiały zebrane w latach 1995-2003 (karton I), sygn. S/353/ 1–24.
  • Kolekcja Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN:
    • Materiały dot.: Jana Dobraczyńskiego, Elżbiety Ficowskiej, Teresy Körner, Katarzyny Meloch, Marii Palester, Jadwigi Piotrowskiej, Marii Prokopowicz-Wierzbowskiej, Ireny Schultz, Ireny Sendlerowej, Jana Starczewskiego.
    • Ignacy Strączek, Wywiad z Janiną Zgrzembską, córką Ireny Sendlerowej, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Warszawa 2014.

Filmy

  • Lista Sendlerowej: film w reżyserii Michała Dudziewicza z 2002 r. opowiada o spotkaniu amerykańskich uczennic, autorek spektaklu o Irenie Sendlerowej, z ich bohaterką. Zawiera wspomnienia, archiwalne materiały z getta warszawskiego.
  • Wróżka z getta: film dokumentalny w reżyserii Marii Nockowskiej z 2007 r. przedstawiający okoliczności przyznania Irenie Sendlerowej Orderu Uśmiechu. 
  • W imię ich matek. Historia Ireny Sendlerowej: film dokumentalny w reżyserii Mary Skinner poświęcony Irenie Sendlerowej z 2010 roku.
  • Łyżeczka życia: dokument w reżyserii Michała Nekandy-Trepki z 2004 r. poświęcony historii ocalenia z getta warszawskiego Elżbiety Ficowskiej przez osoby współpracujące z Ireną Sendlerową.
  • Historia Ireny Sendlerowej: fabularyzowany film dokumentalny w reżyserii Andrzeja Wolfa poświęcony Irenie Sendlerowej z 2015 roku. Zawiera m.in. rozmowy przeprowadzone przez reżysera ze Sprawiedliwą w ostatnich latach jej życia.
  • The Courageous Heart of Irena Sendler (Dzieci Ireny Sendlerowej): film fabularny produkcji amerykańskiej z 2009 r., w reżyserii Johna Kenta Harrisona oparty na książce Anny Mieszkowskiej Matka Dzieci Holocaustu.

Przeczytaj także