Uratować kogo się da, nikogo nie wydać. Wystawa o Izabelli Radziwiłłowej

Redakcja, 11 września 2024

Muzeum w Nieborowie i Arkadii – oddział Muzeum Narodowego w Warszawie, przy wsparciu Fundacji Trzy Trąby, przygotowało wystawę czasową „Uratować kogo się da, nikogo nie wydać”. Ekspozycja przedstawia działalność konspiracyjną Izabelli Radziwiłłowej (1914–1996), w szczególności historię pomocy udzielanej żydowskim dzieciom w nieborowskim pałacu Radziwiłłów. W 1992 r. księżna została uhonorowana tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata. Zapoznaj się z informacjami o wystawie, przeczytaj historię Izabelli Radziwiłłowej w portalu Polscy Sprawiedliwi i zobacz unikatowe fotografie z kolekcji cyfrowej Muzeum POLIN.

Poprzednie Dalej

Zdjęcie 1 z 13

„W majątkach ziemskich schronienie znajdowały dzieci uciekające z getta, ale także osoby, które pod przybranym nazwiskiem były zatrudniane do pracy. Prezentowana w nieborowskim pałacu wystawa poświęcona jest działalności konspiracyjnej Radziwiłłów podczas okupacji niemieckiej. Wystawa ta jest hołdem dla ich bohaterskiej postawy, a także uczczeniem pamięci wielu mieszkańców Nieborowa, w większości anonimowych, których zaangażowanie w ratowanie Żydów było przejawem najwyższego heroizmu”, czytamy w tekście kuratorskim otwierającym wystawę.

Muzeum w Nieborowie i Arkadii powstało w 1945 roku. W jego skład wchodzą Pałac Radziwiłłów wraz z ogrodem w Nieborowie i Ogród Romantyczny w Arkadii. Do końca stycznia 1945 r. pałac i ogród znajdowały się na obszarze dóbr nieborowsko-mysłakowskich Janusza Radziwiłła, ordynata ołyckiego. W lutym 1945 r. rodzina Radziwiłłów została deportowana przez NKWD do Związku Radzieckiego. Ówczesny dyrektor Muzeum Narodowego w Warszawie, Stanisław Lorentz, zgodnie z wcześniejszym porozumieniem z Radziwiłłem, otoczył opieką unikatowy pałac nieborowski ze zbiorami i zabytkowy ogród, włączając je w skład Muzeum Narodowego w Warszawie, jako jego oddział.

Od września 2023 r. w nieborowskim Muzeum prezentowana jest wystawa poświęcona córce Janusza Radziwiłła, Izabelli Radziwiłłowej, żonie Edmunda, matce Ferdynanda i Krystyny Radziwiłł-Milewskiej.

W latach okupacji niemieckiej księżna Izabella, przy wsparciu swojej rodziny, udzielała pomocy Żydom. Dzięki współpracy z s. Matyldą Getter, przełożoną Zgromadzenia Sióstr Franciszkanek Rodziny Maryi, a także ks. Stefanem Niedzielakiem z Rady Głównej Opiekuńczej, rezydencja w Nieborowie stała się w latach 1942–1944 miejscem ukrywania żydowskich dzieci. Radzwiłłowie udzielili pomocy również uchodźcom z powstańczej Warszawy, m.in. Jerzemu Einhornowi, Tadeuszowi Nusbaum-Hilarowiczowi z żoną i córką oraz Kazimierzowi Żorawskiemu. 1 września 1992 r., z uznaniu udzielonej pomocy, Instytut Yad Vashem uhonorował Izabellę Radziwiłłową tytułem Sprawiedliwej wśród Narodów Świata.

Dzięki życzliwości kuratorki wystawy i kustoszki Muzeum w Nieborowie, Moniki Antczak, historię Izabelli Radziwiłłowej prezentujemy również w portalu Polscy Sprawiedliwi. Historia pomocy została opracowana przez dr Martę Janczewską, a tekst został zilustrowany fotografiami pozyskanymi z archiwum rodzinnego Krystyny Radziwiłł-Milewskiej, córki księżnej Izabelli. Część tych zdjęć, co warto podkreślić, przedstawia dzieci przebywające podczas okupacji niemieckiej w Nieborowie.

Przeczytaj: Historia Izabelli Radziwiłłowej →

Wystawę „Uratować kogo się da, nikogo nie wydać. Działalność konspiracyjna Izabelli Radziwiłłowej w czasie okupacji” można oglądać w Muzeum w Nieborowie i Arkadii, które znajduje się w powiecie łowickim (99-416 Nieborów). Wystawa będzie dostępna do 30 listopada 2024 roku.

W galerii zdjęć na górze strony, dzięki uprzejmości organizatorów, prezentujemy zdjęcia przedstawiające przestrzeń ekspozycji (proj. Elżbieta Bogaczewicz-Biernacka). Zachęcamy do obejrzenia wystawy.