Upamiętnienia w Warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych

Redakcja/Editorial staff, English translation: Andrew Rajcher, 20 września 2021
We czwartek, 23 września 2021 r., w Warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych na skwerze im. gen. Jana Jura-Gorzechowskiego, zostaną posadzone kolejne pamiątkowe drzewa oraz odsłonięte symboliczne kamienie, poświęcone osobom, które w 2020 i 2021 r. zostały uhonorowane tytułem „Sprawiedliwego” (ze względu na obostrzenia pandemiczne ostatnia edycja upamiętnień nie odbyła się). W tym roku Komitet Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie postanowił uhonorować Hranta Dinka, Julię Ilisińską, Karola Modzelewskiego, Stanisława Jewgrafowicza Pietrowa, Emanuela Ringelbluma, Antoninę Wyrzykowską i Liu Xiaobo. Siódmą edycję warszawskich upamiętnień uświetni koncert światowej rangi pianisty, Marcina Maseckiego.

Tytuły Sprawiedliwych w roku 2020 otrzymali: Karol Modzelewski – działacz społeczny, jeden z liderów opozycji demokratycznej PRL i współtwórca III RP; Stanisław Jewgrafowicz Pietrow – podpułkownik Armii Radzieckiej, który uchronił świat przed konfliktem nuklearnym oraz Antonina Wyrzykowska, która w Jedwabnem ratowała Żydów (wraz z mężem), przeciwstawiając się własnej społeczności.

Sprawiedliwi wybrani w roku 2021 to: Hrant Dink – turecki Ormianin i orędownik dialogu między oboma narodami, zamordowany przez tureckiego nacjonalistę; Julia Ilisińska, która w czasie wojny niosła pomoc więźniom Auschwitz-Birkenau; Emanuel Ringelblum – inicjator powstania grupy Oneg Szabat i twórca podziemnego archiwum getta warszawskiego oraz Liu Xiaobo – pisarz, działacz na rzecz obrony praw człowieka w Chinach, laureat Pokojowej Nagrody Nobla.

Kim są Sprawiedliwi?

Sprawiedliwi to ci, którzy występowali w obronie godności człowieka w czasach wojen i zbrodni w XX i XXI wieku. Na ich cześć 6 marca został ustanowiony Europejskim Dniem Pamięci o Sprawiedliwych. Decyzja ta została podjęta przez Parlament Europejski w maju 2012 r. z inicjatywy działającego we Włoszech Komitetu Światowego Ogrodu Sprawiedliwych (GARIWO). 

Tytułem Sprawiedliwego honorowane są jedynie osoby nieżyjące. Tytuł jest przyznawany za konkretny czyn. Wyboru trzech osób spośród zgłoszonych, które upamiętniane są w warszawskim Ogrodzie Sprawiedliwych, dokonuje Komitet Ogrodu Sprawiedliwych w Warszawie, w skład którego wchodzą wybitne osobistości ze świata edukacji, kultury oraz przedstawiciele organizacji pozarządowych i administracji publicznej.

Pierwszy polski Ogród Sprawiedliwych powstał w 2014 r. z inicjatywy Domu Spotkań z Historią, włoskiej Fundacji Gariwo, przy wsparciu Burmistrza Dzielnicy Wola i premiera Tadeusza Mazowieckiego, który jednogłośnie został wybrany pierwszym przewodniczącym warszawskiego Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych. Dotychczas uhonorowani zostali: Jan Karski, Marek Edelman, Tadeusz Mazowiecki, Anna Politkowska, Magdalena Grodzka-Gużkowska, Antonia Locatelli, Petro Hryhorenko, Nelson Mandela, Hasan Mazhar, Władysław Bartoszewski, Witold Pilecki, ksiądz Jan Zieja, Natalia Gorbaniewska, Jan Jelinek,  Roberto Kozak, Rafał Lemkin, Armin Wegner,  ks. Adalbert Wojciech Zink, Ewelina (Ewa) Lipko Lipczyńska, Arsienij Rogiński oraz Raoul Wallenberg.

» Zobacz wirtualną wystawę: Sprawiedliwi bez granic. Działania na rzecz godności i praw człowieka

Warszawski Ogród Sprawiedliwych posiada szczególną symbolikę. Powstał na terenie byłego getta, w bliskości Pawiaka i kościoła św. Augustyna, który jako jedyna budowla w całości ostał się z wojennej pożogi. Ogród jest jedynym w Polsce miejscem łączącym pamięć o różnych wydarzeniach i doświadczeniach – upamiętnia Sprawiedliwych wielu kultur, wyznań i narodowości.

* * *

Biogramy osób uhonorowanych w tym roku tytułem Sprawiedliwych znaleźć można na stronie internetowej Domu Spotkań z Historią.

Kandydatury Sprawiedliwych można zgłaszać do sekretarza Komitetu Ogrodu Sprawiedliwych, Anny Ziarkowskiej: [email protected]. Do zgłoszenia należy dołączyć biogram i uzasadnienie.

Organizator: Dom Spotkań z Historią 
Partnerzy: GARIWO, Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN, Przepis na Muranów 
Partner strategiczny projektu: BNP Paribas