Dyskusja: Kim są współcześni Sprawiedliwi?
„Polscy Sprawiedliwi odchodzą, ale pozostają ich historie. Wielkie zasługi w edukowaniu o nich, m.in. w Internecie, o postawach polskiego społeczeństwa wobec Żydów, ma Muzeum POLIN” – Anna Stupnicka-Bando, prezeska Polskiego Towarzystwa Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, uhonorowana tym tytułem w 1984 roku.
„Historie Sprawiedliwych opowiadane są w Muzeum POLIN od dawna i będą tutaj dalej obecne. Cieszy nas fakt, że są prezentowane z wykorzystaniem nowoczesnych środków przekazu” – Józef Walaszczyk, wiceprezes PTSwNŚ, uhonorowany tym tytułem w 2002 roku.
Cykl dyskusji z okazji 80. rocznicy powstania „Żegoty” oraz 15–lecia portalu Polscy Sprawiedliwi
4 grudnia 2022 r. minie 80. rocznica powstania Rady Pomocy Żydom „Żegota” – polsko-żydowskiej organizacji, powołanej w celu ratowania Żydów podczas Zagłady w okupowanej przez Niemców Polsce. Do zadań jej członków i członkiń należało m.in. wyszukiwanie kryjówek dla Żydów ukrywających się po tzw. aryjskiej stronie, dostarczanie dla nich fałszywych dokumentów tożsamości, czy rozprowadzanie zapomóg.
W roku 2022 będziemy także obchodzić inną rocznicę: 15 lat temu (listopad 2007 r.) z inicjatywy Ewy Junczyk-Ziomeckiej i Ewy Wierzyńskiej, wicedyrektorek powstającego wówczas Muzeum Historii Żydów Polskich, zainaugurowano projekt „Polscy Sprawiedliwi – Przywracanie Pamięci”, prowadzony początkowo przez Stowarzyszenie Żydowski Instytut Historyczny w Polsce.
Rok później (listopad 2008) dorobek projektu – wywiady ze świadkami historii, opracowania, fotografie – zaczął trafiać na bieżąco na nowy portal wiedzy pod adresem www.sprawiedliwi.org.pl. Projekt objął honorowym patronatem Prezydent RP Lech Kaczyński, rozpoczynając proces honorowania Polek i Polaków ratujących Żydów wysokimi odznaczeniami państwowymi. Uroczystym ceremoniom towarzyszyły okolicznościowe publikacje, opracowywane na podstawie zasobów projektu.
W 2012 r. portal, wraz ze wszystkimi zasobami, przekazany został Muzeum Historii Żydów Polskich, powstałemu z inicjatywy SŻIH we współpracy z Ministerstwem Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Miastem Stołecznym Warszawą. Od tego czasu portal Polscy Sprawiedliwi nadal jest rozwijany. To jeden z dwóch, obok portalu Wirtualny Sztetl, najważniejszych projektów internetowych prowadzonych przez POLIN. Za ich pośrednictwem Muzeum upowszechnia wiedzę o historii polskich Żydów i relacjach polsko-żydowskich oraz udostępnia swoją kolekcję cyfrową – opracowania, relacje historii mówionej, fotografie, filmy, a także materiały edukacyjne.
Od blisko 15 lat przybliżamy historie polskich Sprawiedliwych, uwzględniając złożoność i zróżnicowanie postaw Polek i Polaków wobec Zagłady. Dotychczas opublikowaliśmy ponad 1000 historii pomocy oraz liczne opracowania historyczne, przybliżające kontekst okupacji niemieckiej w Polsce. Ważne miejsce na naszych stronach zajmuje historia powołanej 80 lat temu „Żegoty”.
Z okazji tych dwóch szczególnych rocznic zapraszamy na cykl dyskusji o polskich Sprawiedliwych w Muzeum POLIN:
- 23 marca (środa), godz. 19.30: Polscy Sprawiedliwi z perspektywy historycznej
- 21 września (środa), godz. 19.30: Dziedzictwo Sprawiedliwych
- 14 grudnia (środa), godz. 19.30: Kim są współcześni Sprawiedliwi?
Dyskusje odbędą się online – transmisja na Facebooku Muzeum POLIN »
Zapowiedź trzeciej dyskusji: Kim są współcześni Sprawiedliwi? (14 XII 2022, godz. 19.30)
Porozmawiamy o ludziach niosących pomoc uchodźcom na granicy polsko-białoruskiej oraz tym, którzy uciekają do Polski przed wojną w Ukrainie. Czy możemy ich nazwać współczesnymi Sprawiedliwymi? Jak wygląda pomoc, której udzielają? Z jakimi trudnościami się spotykają?
Zastanowimy się, kim są Sprawiedliwi w dzisiejszych czasach. Czy możemy ich pomoc porównywać z tą, którą podczas II wojny światowej nieśli Polscy Sprawiedliwi pod groźbą śmierci? Do udziału w dyskusji zaprosiliśmy Katarzynę Winiarską, aktywistkę działającą na granicy polsko-białoruskiej, Marię Złonkiewicz ze Stowarzyszenia „Chlebem i Solą” i Igora Hórkowa, który koordynuje pomoc osobom uchodźczym z Ukrainy w Przemyślu. Spotkanie poprowadzi Michał Okoński – dziennikarz „Tygodnika Powszechnego”.
Obecnie istnieją międzynarodowe organizacje niosące pomoc potrzebującym, wsparcie rządu, NGO-sów, partnerów biznesowych. Nie brakuje osób prywatnych, które z potrzeby serca, kierując się empatią, chcą wspierać innych. Niekiedy jednak osoby pomagające spotykają się z ostracyzmem społecznym i wieloma trudnościami.
Rosyjska agresja na Ukrainę zjednoczyła Polaków z różnych środowisk. W tym samym czasie niesienie pomocy ofiarom kryzysu na granicy polsko-białoruskiej było jednak utrudnione i w wielu środowiskach spotykało się z niezrozumieniem. Od początku kryzysu uchodźczego w 2015 r. osoby pomagające uchodźcom spoza Europy mierzą się z różnymi problemami i sprzeciwem części społeczeństwa.
Spotkanie jest ostatnim z cyklu dyskusji upamiętniających 80. rocznicę powstania „Żegoty”. Dowiedz się więcej i obejrzyj poprzednie dyskusje o Polskich Sprawiedliwych.
- Michał Okoński – dziennikarz „Tygodnika Powszechnego”, gdzie pracuje od 1991 r. Zajmuje się stosunkami polsko-żydowskimi, wywiadem prasowym, a także piłką nożną. Autor książek Futbol jest okrutny i Światło bramki, a także wywiadu rzeki z s. Małgorzatą Chmielewską Wszystko, co uczyniliście....
- Maria Złonkiewicz – trenerka, bałkanistka, kulturoznawczyni, teoretyczka turystyki, podróżniczka. Zajmuje się przemianami islamu bośniackiego oraz migracjami uchodźczymi i turystycznymi. Współtwórczyni projektu post-turysta.pl oraz współtwórczyni i prowadząca inicjatywy „Chlebem i Solą”, która zajmuje się wsparciem osób z doświadczeniem uchodźczym, oraz współinicjatorka i współtwórczyni portalu uchodzcy.info dostarczającego rzetelną wiedzę na temat migracji uchodźczych.
- Igor Horków – przewodniczący Przemyskiego Oddziału Związku Ukraińców w Polsce (ZUwP). Współzałożyciel „Zgodnej Inicjatywy Przemyślan na 100-lecie Niepodległości Polski. Wspólnie na 100”, której celem jest wypracowanie pozytywnego modelu współpracy polsko-ukraińskiej w Przemyślu, mieście z trudną historią polsko-ukraińską. Od 24 lutego 2022 r. kieruje sztabem Społecznego Punktu Informacyjnego Pomocy Ukrainie w Domu Ukraińskim w Przemyślu. Działalność ZUwP w Przemyślu na rzecz osób uchodźczych jest stale rozwijana, co jest możliwe dzięki wsparciu partnerów i pracy wolontariuszek i wolontariuszy, których od początku rosyjskiej agresji na Ukrainę w działania na rzecz uchodźców zaangażowało się ponad 800.
- Katarzyna Winiarska – edukatorka i animatorka kultury, doktorantka w Szkole Doktorskiej Nauk Społecznych UW. Tworzy i prowadzi Teatr w Stodole w Teremiskach. Stworzyła Wirtualne Muzeum Historii Żydów w Białowieży. Należy do grona Liderek i Liderów Dialogu przy Forum Dialogu. Za swoje działania dostała wyróżnienie w ramach Konkursu Nagroda POLIN 2019. Od sierpnia 2021 r. jako aktywistka Grupy Granica i jednocześnie mieszkanka Puszczy Białowieskiej (choć obecnie nie na stałe) niesie bezpośrednią pomoc humanitarną uchodźcom w Puszczy Białowieskiej, a także współtworzy kolektyw Badaczki i Badacze na Granicy, zajmujący się badaniem kryzysu humanitarnego na granicy oraz archiwizowaniem i upowszechnianiem wiedzy o nim.
