Rodzina Sabadach

powiększ mapę
Zdjęć : 6

Historia pomocy - Rodzina Sabadach

Rodzina Antoniego i Eudokii Sabadach mieszkała we wsi Rosochacz (powiat Kołomyja, woj. stanisławowskie). W tej samej miejscowości mieszkali również Chaim i Chaja Bergman (Berkman) (ur. 1906) z dwojgiem dzieci: dwunastoletnią Blimą (ur. 1928) i pięcioletnim Szmuelem (Szmulikiem). Bergmanowie prowadzili w Rosochaczu sklep.

W czasie niemieckiej okupacji Bergmanowie znaleźli się w getcie w Kołomyi. Żona wraz z dziećmi zginęli. Zginęło również rodzeństwo Chaima: siostry Szosza Palker (ur. 1897) i Etil Rechter (ur. 1901) oraz brat Icchak (Izak) (ur. 1907) wraz z rodzinami. Ostateczna likwidacja getta w Kołomyi miała miejsce 2 lutego 1943 roku.

Chaimowi udało się uciec i wrócić do rodzinnej wsi. Ukrywał się w opuszczonym młynie w Kraśnicy. Przez dwa miesiące Bazyli Sabadach donosił mu tam jedzenie w tajemnicy przed rodzicami. Kiedy ojciec dowiedział się przypadkowo o działalności syna, wraz z żoną pozwolili Bazylemu nadal pomagać Chaimowi, którego przeniesiono do kryjówki w piwnicy pod stodołą.

„Ojciec powiedzał, że nie można do tego dopuścić, żeby Niemcy zabili Chaima”, pisał Bazyli w swoim oświadczeniu w 1995 roku. Bazyli dostarczał Chaimowi jedzenie, wodę i papierosy, przyniósł również lampę naftową i kupował gazety, „żeby szybciej czas mu schodził”. Chaim ukrywał się u rodziny Sabadach przez około 11 miesięcy. „W tym czasie miałem 13 lat, jako młody chłopak dużo wiedziałem o życiu, ponieważ widziałem na własne oczy czyny hitlerowców”, pisał Bazyli.

W maju 1945 r. Chaim sporządził oświadczenie, w którym potwierdził, że rodzina Sabadach udzielała mu pomocy w czasie okupacji niemieckiej. Rodzina Sabadach repatriowała się do Polski w 1945 r. i zamieszkała na Dolnym Śląsku. Chaim wyjechał do Izraela w 1956 r., tuż przed wyjazdem udało mu się odnaleźć rodzinę Sabadach. Pozostał z nimi w bliskim kontakcie.  Jego świadectwo potwierdziła w 1998 r. jego żona Roza (Szoszana) z domu Szercer. Chaim zmarł w Izraelu w 1978 r.

W 2004 r. Instytut Yad Vashem przyznał Antoniemu, Eudokii i Bazylemu Sabadach tytuły Sprawiedliwych wśród Narodów Świata. Bazyli umarł na krótko przez uroczystością wręczenia medalu, ktory odebrał brat Michał.

Bibliografia

  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349, 2525
  • Libionka Dariusz red., Akcja Reinhardt. Zagłada Żydów w Generalnym Gubernatorstwie

    Libionka Dariusz, Polska ludność chrześcijańska wobec ekterminacji Żydów – dystrykt lubelski. Artykuł – referat na konferencji Instytutu Pamięci Narodowej, dotyczący całości zagadanienia zachowań ludności polskiej wobec Żydów, porusza m.in. kwestie pomocy Polaków wobec Żydów, klimatu panującego wokół pomagających oraz działalności Lubelsko-Zamojskiego Komitetu Niesienia Pomocy Żydom w Warszawie.

  • Aktion Reinhard Camps, Kolomyja Ghetto
  • Starostwo Powiatowe w Złotoryi, Rodzina Sabadach