Rodzina Butkiewiczów

powiększ mapę

Historia pomocy - Rodzina Butkiewiczów

Józef Butkiewicz urodził się w roku 1921 na Litwie kowieńskiej. Mieszkał w miejscowości Podubiś, gmina Średniki, powiat Kowno. W maju 1943 roku jego rodzina straciła dom i większość majątku, bowiem jako Polacy zostali przez Niemców wyrzuceni ze swojego gospodarstwa. Józef udał się do swej kuzynki (a późniejszej teściowej) Teresy Daniłowicz, zamieszkałej w Lelerwiszkach, gmina Czekiszki, powiat Kowno.

W listopadzie 1943 roku, po zmroku, do domu Teresy Daniłowicz przyszła nieznana nikomu para i poprosiła o schronienie. Jak się okazało, byli to Szlomo i Tamara Goldsteinowie, uciekinierzy z kowieńskiego getta. Małżeństwo początkowo ukrywało się w byłym gospodarstwie znajomego Żyda, Fendberga.

Mąż Teresy, Adolf, w pierwszej chwili nie zgodził się na ukrywanie jakichkolwiek zbiegów, gdyż jego zdaniem było to zbyt ryzykowne. Groziło śmiercią całej rodzinie – jemu, jego żonie, dwóm córkom, Jadwidze i Janinie, oraz kuzynowi Józefowi Butkiewiczowi. Ponadto Daniłowiczowie mieli dość duże gospodarstwo (30 ha) położone przy głównej drodze, zaś obejście pozbawione było zadrzewienia. Drogą często przejeżdżali Niemcy i kolaborujący z nimi Litwini, w każdej chwili mogło więc dojść do wykrycia ukrywających się osób.

Reszta domowników – Józef Butkiewicz wraz z Teresą i jej córkami – nie mogli jednak zamknąć drzwi przed głodnymi i zmarzniętymi ludźmi. „…Nie mogliśmy odmówić ich prośbie…” – wspomina Józef Butkiewicz.Nakarmili ich i zaoferowali nocleg na stryszku w stajni. Następnej nocy goście mieli odejść i poszukać sobie innego, bezpieczniejszego miejsca. Tak się jednak nie stało. Józef, Teresa, Jadwiga i Janina zdecydowali się zaryzykować życie dla nieznanej im pary. Pozwolili im pozostać w stajni przez 9 miesięcy, aż do odejścia Niemców w sierpniu 1944 roku.

Pomoc udzielana była bezinteresownie, z pobudek humanitarnych. Istotne były także poglądy religijne Teresy, która jako katoliczka poczuwała się do obowiązku pomocy wszystkim bliźnim. Nie pobierano od uciekinierów żadnego wynagrodzenia. Dostarczano im jedzenie i to, co było niezbędne do przetrwania.

Po wojnie Szlomo i Tamara osiedlili się w Kownie, a następnie wyjechali do USA. W roku 1992 Instytut Yad Vashem nadał Józefowi Butkiewiczowi, Teresie Daniłowicz oraz jej córkom Jadwidze i Janinie, tytuł Sprawiedliwych wśród Narodów Świata.

Bibliografia

  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, Dział odznaczeń Yad Vashem. Dokumentacja sprawy Józefa Butkiewicza, 349/24/1130