Rodzina Czarneckich

powiększ mapę

Historia pomocy - Rodzina Czarneckich

Władysław i Zofia Czarneccy posiadali gospodarstwo rolne we wsi Czarlona, na Podlasiu. W pobliskiej Jasionówce mieszkało wielu Żydów. Czarneccy mieli z nimi kontakty handlowe. W styczniu 1943 roku Niemcy zaczęli likwidować tamtejsze getto. Wspomina Zenon Czarnecki: „I zgłosili się do nas właśnie Żydzi, żeby ratować ich. No, ci którzy z nami byli w zgodzie i my z nimi (…) Potem się dowiedzieliśmy, że [za przechowywanie Żydów] grozi śmierć”.

Bracia Eliasz, Salomon i Mojżesz Szusterowie oraz Abramor Złotorzyński, Mosze Rosenblat, Szmulko Wasilkowski i Jankiel Gejzer (najmłodszy miał 22 lata, najstarszy 40) wykopali kryjówkę koło domu Czarneckich. Była to niewielka ziemianka, w środku prycze do spania, zamontowana rura na powietrze. Potrzeby fizjologiczne załatwiano w łuski po ciężkiej artylerii. Jedzenie przynosił nastoletni Zenek. Gospodarstwo kilka razy nawiedziła żandarmeria niemiecka. Szczęśliwie nigdy nie odkryła ukrywających się mężczyzn. Przez dwa miesiące Czarneccy pomagali jeszcze jednemu Żydowi. Ten szybko jednak odszedł, a jego personalia nie są znane.

W lipcu 1944 roku teren zajęły wojska sowieckie. Ukrywający się mężczyźni wyjechali do Białegostoku, a potem do Izraela. Czarneckich przesiedlono do Giżycka. Jeszcze pod koniec wojny cały ich dobytek został zniszczony – jak sądzą była to zemsta za pomoc Żydom. W latach 1960. Zenon pełnił funkcję burmistrza Giżycka. Z żalem wspomina kolegów pochodzenia żydowskiego, którzy w 1968 roku zmuszeni byli do wyjazdu z Polski.

O przyznanie medalu i tytułu Sprawiedliwy wśród Narodów Świata w Instytucie Yad Vashem starała się Zofia Czarnecka. W swoim oświadczeniu do Żydowskiego Instytutu Historycznego napisała: „Mam jednak dużą satysfakcję, że dzięki memu i mojej rodziny poświęceniu uratowałam życie dla siedmiu osób, pomimo utraty całego mego i rodziny dorobku”.

Bibliografia

  • Tadeusz Skutnik, Urszula Wierzbicka, Cmentarze żydowskie na ziemi monieckiej
  • Archiwum Żydowskiego Instytutu Historycznego, 349, 633
  • Grzybek Marcin, Wywiad z Zenonem Czarneckim i Danutą Kurowską, Giżycko 14.04.2009
  • Gutman Israel red. nacz., Księga Sprawiedliwych wśród Narodów Świata, Ratujący Żydów podczas Holocaustu