Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką 2021

Redakcja / Editorial staff / English translation: Andrew Rajcher 21 Marzec 2021
24 marca 2021 r. po raz czwarty obchodzimy Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką. Święto to związane jest z tragicznym losem rodziny Ulmów oraz ukrywanych przez nich Żydów we wsi Markowa na Rzeszowszczyźnie, którzy w 1944 r., w wyniku donosu, zostali zamordowani przez Niemców. W tym roku mija 77 lat od tego wydarzenia. Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN upamiętnia Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady na portalu Polscy Sprawiedliwi, gdzie udostępniamy niemal 1000 historii pomocy, szczegółowo omawiając zróżnicowanie postaw Polaków wobec Żydów podczas Zagłady. Zobacz, co przygotowaliśmy z okazji tegorocznego Dnia Pamięci – weź udział w obchodach online.

„W hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów” – czytamy we wstępie do Ustawy, podpisanej przez Prezydenta RP.

Święto państwowe, którego celem jest upamiętnienie wszystkich tych, którzy z narażeniem życia udzielali pomocy Żydom podczas niemieckiej okupacji, ustanowione zostało z inicjatywy Prezydenta RP Andrzeja Dudy w 2018 roku.

Data wybrana na dzień obchodów nawiązuje do tragicznej historii Józefa i Wiktorii Ulmów, ich szóstki dzieci oraz ośmiorga Żydów, których Ulmowie przez niemal dwa lata ukrywali na poddaszu swojego domu we wsi Markowa na Rzeszowszczyźnie. Wśród ukrywających się byli Saul Goldman i jego czterej synowie o nieznanych imionach (w Łańcucie nazywano ich Szallami), a także dwie córki oraz wnuczka Chaima Goldmana z Markowej – Lea (Layca) Didner z córką o nieznanym imieniu i Genia (Gołda) Grünfeld.

77 lat temu, 24 marca 1944 r., Niemcy zamordowali rodzinę Ulmów i ukrywających się w ich domu Żydów. Do zbrodni doszło w następstwie rewizji, która prawdopodobnie była wynikiem donosu polskiego „granatowego” policjanta.

Dzień Pamięci 2021: historia rodziny Wróblów

„[Zostali] we własnym gospodarstwie zastrzeleni przez policję, względnie żandarmerię niemiecką, która wybiła inwentarz żywy i spaliła dom mieszkalny oraz zabudowania należące do obojga zastrzelonych. Jan Wróbel został przed śmiercią bestialsko pobity, a zwłoki jego żony [Marii] zostały wrzucone do ognia, gdzie niemal w całości spłonęły”, relacjonowano przebieg zbrodni w Nowym Bidaczowie w dokumentach Głównej Komisji Badania Zbrodni Hitlerowskich w Polsce – Instytucie Pamięci Narodowej.

Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN upamiętnia Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady na portalu Polscy Sprawiedliwi, gdzie udostępniamy niemal 1000 historii pomocy, szczegółowo omawiając zróżnicowanie postaw wobec Żydów podczas Zagłady. Co roku z okazji Narodowego Dnia Pamięci Polaków Ratujących Żydów pod okupacją niemiecką przybliżamy historie Polek i Polaków, których dotknęła najcięższa z niemieckich represji – kara śmierci za pomoc Żydom.

W tym roku do katalogu historii osób represjonowanych dodaliśmy opracowanie na temat zbrodni w Nowym Bidaczowie [premiera online 24 marca] koło Biłgoraja (woj. lubelskie), gdzie 19 grudnia 1942 r. Jan i Maria Wróblowie zostali brutalnie zamordowani przez Niemców w wyniku obławy, prawdopodobnie razem z ukrywającymi się w ich domu Żydami.

Oficjalne obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką organizuje Muzeum Polaków ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej, lecz w tym roku odbędą się one w ograniczonym zakresie ze względu na pandemię COVID-19. Muzeum POLIN zaprasza do wzięcia udziału w obchodach online – poniżej polecamy wybrane treści na portalu Polscy Sprawiedliwi.

Przeczytaj więcej