Narodowy Dzień Pamięci Polaków Ratujących Żydów
„W hołdzie Obywatelom Polskim – bohaterom, którzy w akcie heroicznej odwagi, niebywałego męstwa, współczucia i solidarności międzyludzkiej, wierni najwyższym wartościom etycznym, nakazom chrześcijańskiego miłosierdzia oraz etosowi suwerennej Rzeczypospolitej Polskiej, ratowali swoich żydowskich bliźnich od Zagłady zaplanowanej i realizowanej przez niemieckich okupantów”.
– czytamy we wstępie do Ustawy, podpisanej przez Prezydenta RP.
Święto państwowe, którego celem jest upamiętnienie wszystkich tych, którzy z narażeniem życia udzielali pomocy Żydom podczas niemieckiej okupacji, ustanowione zostało z inicjatywy Prezydenta RP Andrzeja Dudy w 2018 roku.
Data wybrana na dzień obchodów nawiązuje do tragicznej historii Józefa i Wiktorii Ulmów, ich szóstki dzieci oraz ośmiorga Żydów, których Ulmowie przez niemal dwa lata ukrywali na poddaszu swojego domu w Markowej. Wśród ukrywających się byli Saul Goldman i jego czterej synowie o nieznanych imionach (w Łańcucie nazywano ich Szallami), a także dwie córki oraz wnuczka Chaima Goldmana z Markowej – Lea (Layca) Didner z córką o nieznanym imieniu i Genia (Gołda) Grünfeld.
76 lat temu, 24 marca 1944 r., Niemcy zamordowali rodzinę Ulmów i ukrywających się Żydów. Egzekucja, którą przeprowadzono w następstwie rewizji, była wynikiem donosu polskiego „granatowego” policjanta.
Obchody Dnia Pamięci
Co roku oficjalne obchody Narodowego Dnia Pamięci Polaków ratujących Żydów pod okupacją niemiecką odbywają się w Warszawie i Markowej. W tym roku, ze względu na epidemię 2019-nCov (koronawirus), uroczystości zostały jednak znacząco ograniczone.
Kwiaty i znicze złożono przy sąsiadujących z Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN w Warszawie pomniku Rady Pomocy Żydom „Żegota”, ławeczce Jana Karskiego i pomniku Bohaterów Getta oraz w Alei Ireny Sendlerowej, a także przy tablicy poświęconej matce Matyldzie Getter i kamieniu upamiętniającym farmę „Ksawerów” na warszawskim Mokotowie. W spotkaniu udział wzięli m.in. Naczelny Rabin Polski Michael Schudrich, prezes IPN Jarosław Szarek i reprezentująca Polskie Towarzystwo Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Joanna Bąk.
Przed południem 24 marca Dyrekcja Muzeum POLIN, Zygmunt Stępiński i Jolanta Gumula, także złożyła kwiaty przy pomniku „Żegoty”.
Muzeum Polaków Ratujących Żydów im. Rodziny Ulmów w Markowej, gdzie miały odbyć się coroczne uroczystości, wydało komunikat:
„W zaistniałej sytuacji zagrożenia epidemiologicznego konieczne stało się odwołanie tegorocznych uroczystych obchodów organizowanych przez Muzeum w Markowej. W poczuciu misji i świadomości wagi tego święta, nie rezygnujemy jednak zupełnie z upamiętnienia bohaterów”.
Przygotowano spot promujący tematykę Polaków ratujących Żydów, który będzie wyświetlany w pociągach PolRegio oraz w Porcie Lotniczym Rzeszów–Jasionka, a także nową internetową wystawę „Czy można im było w tej samotności pomóc?”, której premiera odbędzie się 24 marca.
Instytut Pamięci Narodowej, w ramach obchodów online, zorganizował m.in. internetową premierę filmu „Paszporty Paragwaju” poświęconego działalności polskich dyplomatów w Bernie, jak również emisję znaczka pocztowego z wizerunkiem ministra spraw zagranicznych Edwarda Raczyńskiego. IPN udostępnia także online wystawę „Polacy ratujący Żydów” oraz zrewitalizowaną stronę projektu edukacyjnego „Życie za życie”.
Przeczytaj więcej od Muzeum POLIN
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN upamiętnia Polaków ratujących Żydów podczas Zagłady na Portalu Polscy Sprawiedliwi. Udostępniamy niemal 1000 historii pomocy, a w związku z 76. rocznicą zbrodni w Markowej, naszym Czytelnikom i Czytelniczkom polecamy wybrane z tej okazji treści:
- Przeczytaj historię rodziny Ulmów »
- Przeczytaj wybrane historie Polaków zamordowanych za pomoc Żydom »
- Dowiedz się więcej o karze śmierci za udzielanie pomocy Żydom w okupowanej Polsce »
- Dowiedz się więcej o postawach Polaków wobec Żydów podczas Zagłady »
- Zobacz relacje historii mówionej z kolekcji Muzeum POLIN »
