Sendłak Stefan

powiększ mapę
Zdjęć : 1

Historia Stefana Sendłaka

Działacz społeczny i polityczny o poglądach socjalistycznych, uczestnik walk o niepodległość Polski. Członek Polskiej Partii Socjalistycznej, aktywny w obronie praw chłopów i robotników. Wieloletni pracownik samorządowy. Autor artykułów w prasie robotniczej i socjalistycznej. Założyciel i przewodniczący Komitetu Zamojsko-Lubelskiego Niesienia Pomocy Żydom. Od 1943 r. kierownik referatu terenowego Rady Pomocy Żydom „Żegota”.


Czytaj historię Rady Pomocy Żydom „Żegota”


Od 1919 r. w 9 pp. Legionów w Zamościu, brał udział w wojnie z bolszewikami. Jeden z czołowych działaczy PPS w regionie. Dobry mówca, niepokorny wobec władzy. Już w 1919 r. aresztowany za udział w manifestacji robotniczej. W latach 1931 i 1937 skazywany na kilka miesięcy więzienia za „obrazę władzy”. Organizował protesty m.in. przeciw pacyfikacji strajków chłopskich (1936) oraz niszczeniu cerkwi i nawracaniu siłą prawosławnych chłopów na katolicyzm (1939).

W latach 1922-1926 kierownik łaźni miejskiej w Zamościu. Następnie aż do 1939 r. radny miejski. W 1922 r. został członkiem (od 1934 także przewodniczącym) Zamojskiego Okręgowego Komitetu Robotniczego PPS. Kierował też Organizacją Młodzieżową Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego (OM TUR), a od 1925 r. zasiadał w jej Komitecie Centralnym. Członek Zarządu Towarzystwa Uniwersytetu Robotniczego. Współzałożyciel Spółdzielni „Robotnik” i członek jej zarządu. Od 1930 r. Sekretarz Związku Zawodowego Małorolnych RP w Zamościu. Prezes zamojskiego koła Polskiego Związku Myśli Wolnej.

Jesienią 1940 r. wyznaczony przez Niemców jako zakładnik uciekł do Warszawy. Związał się z grupą „Barykada Wolności” (PPS). Brał udział w spotkaniu założycielskim partii Polskich Socjalistów (PS) i współpracował z Socjalistyczną Organizacją Bojową (SOB). Kolportował tajną prasę, był redaktorem i publicystą, m.in. w „Chłopskiej Sprawie” (1942),  „Miasto i Wieś” (1943-1944). W 1943 r. przyłączył się do PPS – Wolność, Równość, Niepodległość (PPS-WRN).

Co najmniej od 1941 r. jeździł często na prowincję korzystając z fałszywych dokumentów pracownika spółdzielni „Łączność”. Już wtedy pomagał ludności żydowskiej dostarczając fałszywe dokumenty do getta w Zamościu. W Lublinie zorganizował pomoc dla jeńców Wojska Polskiego narodowości żydowskiej osadzonych w obozie przy ul. Lipowej.

Szerszą działalność na rzecz pomocy Żydom rozpoczął jesienią 1942 r. po ostatecznej likwidacji getta w Zamościu i pojawieniu się w Warszawie nielicznych uciekinierów. Założył wówczas Komitet Zamojsko-Lubelski Niesienia Pomocy Żydom. Ilość podopiecznych komitetu szybko rosła, od 10 jesienią 1942 do 272 jesienią 1943 r. Dzięki współpracy z Ignacym Barskim został zaproszony do współpracy z RPŻ, gdzie wybrano go przewodniczącym Referatu Terenowego. Kontakt z Żydami udało się nawiązać m.in. w Radomiu, Starachowicach, Skarżysko-Kamiennej, Kielcach, Piotrkowie Trybunalskim, Częstochowie i Białymstoku. Pomagano też osobom ukrywającym się na prowincji, jak np. w Hutkowie pod Krasnobrodem.

W powstaniu warszawskim pełnił funkcję zastępcy rejonowego delegata Rządu w rejonie III (Śródmieście-Północ). Po wojnie włączył się w bieżącą działalność polityczną i społeczną. W 1948 r. wykluczony z PPS za sprzeciw wobec zjednoczenia z PPR. Wycofał się z aktywnego życia politycznego. Zmarł nie pozostawiwszy rodziny. Pochowany na cmentarzu komunalnym północnym w Warszawie.

Historie pomocy w okolicy