Woinska Janina

No tak jak oni obok mieszkali to był ich dom […] no więc musiały być takie kontakty, prawda? No ten Leipko nie powiem, jak coś trzeba było, to ja się do niego zwracałam i myśmy żyli jak normalni ludzie. Jak on przyszedł wtedy tego… acha i pyta się czy… ja mówię, w tym budynku, tam, no… Pan tam może być, bo ja tutaj, oni tu powinni postawić… no taką straż i powinni to pilnować, ja za to nie odpowiadam, tylko oni.

Po tygodniu, bo tutaj to tak było. Do soboty… w sobotę wywieźli wszystkich z całego getta, było dwieście czterdzieści furmanek… dwieście czterdzieści furmanek i mieli pretensje, że jak to dwieście czterdzieści furmanek, a Niemców było tylko dziesięciu, więc może Polacy mogli ich bronić, znaczy oni nie myśleli o tym żeby… żeby oni się sami bronili tylko Ci powinni ich bronić, było dwieście czterdzieści furmanek, no to było ich dwieście czterdzieści właścicieli […] każdy się bał o swoje te, bo przecież i furmanka i koń i wszystko […]. Dziesięciu Niemców, którzy to… znaczy pilnowali, prawda? Ale mieli taką pretensje mieli, że Polacy nie pomagali, przecież ich było tylu a Niemców tylko dziesięciu […]. Oczywiście, że nie [wiedzieli, co się z nimi stanie] ale oni… najpierw tacy wieźli, mogli wieźć do getta do Białegostoku przypuśćmy albo też mogli wieźć… do Treblinki. […] To znaczy wtedy nie bardzo było wiadomo, coś tam było, coś tam świtało, ale nie bardzo byłe wiadome, że to tak… […]. Właściwie to nikt nie wrócił… [do miasteczka do wojnie].

Przyszedł, przychodzi znaczy wieczorem stuka ktoś, ponieważ apteka była to znaczy było wejście od frontu, taka przybudówka była. Jak nie było jak tam nie było słychać to przychodzili od tyłu. więc ten od tyłu ktoś stukał, to ja nic złego nie myślałam i o nikim tylko przyszedł właśnie Lejbko Szapiro, to był syn tego, a apteka była w domu Szapiry apteka nie miała apteka nie była nie miała własności tylko budynek był i on przyszedł z propozycją taką żeby rodziców wziąć do piwnicy. Aha! On przyszedł i mówi tak, że Brańsk jest otoczony, że Niemcy otoczyli getto i […] on mówi, żeby właśnie wziąć rodziców do, do piwnicy, ja mówię: „Panie, czy Pan ma dobrze w głowie?” dosłownie tak mu powiedziałam, bo mówię: „Przecież wiadoma rzecz, że jak przyjdą to zrobią rewizję w domu i rodzice przepadną, zginą i ja zginę!” No on poszedł. Poszedł. […] to jest takie uczucie jak on pierwszy raz przyszedł, to ja myślałam znaczy to było w porządku. Przyszedł, rozmawialiśmy wszystko w porządku, ale nie wiedziałam o tym w jakim on celu, ale jak drugi raz już stukał do tyłu to już już się oglądałam, już. już były te uczucia, że wiadoma rzecz za to groził kara śmierci. Człowiek się nie spieszy na tamten świat, a ja wtedy miałam dziewiętnaście lat.

Acha, o jak i tutaj [był] [...] budynek gospodarczy, to tak jak jest między tym, a tym… to cienki patyczek i on tak o, koło tego… I mówi, no później tam podeszli, podeszło się, ale prawda [...] jak tego tam nie ma być nikogo i raptem się ktoś odzywa i tego, to to wiadomo. [...] To to są Sapiry, a to jest, a to są Jęczmienie. I to właśnie Ci Jęczmienie powią... [zawiązali kawałek materiału na kiju]. […] [U]krywali się, tu był budynek gospodarczy to był tutaj, a to był budynek Jęczmieniów i oni tutaj byli. I co właśnie mówi, choć… „Jak co, to chociaż gorącej wody dajcie”. No i oczywiście no i jak to nie dać?! […]. Ta Marynia przyszła i ja mówię: „Maryniu co się stało?”, bo ja patrzę, a ona taka zmieniona, a ona mówi: „Tam są Żydzi”, ja mówię: „Jacy Żydzi?” No i później to wyszło jedno po drugim.

[Tam]ci Żydzi, bo oni wyszli z tego i tutaj przysypali, taka góra tego, bo to cała szachta drzewa była. I to […] acha, jak myśmy poszli tam z rewizją z tymi Niemcami, to było trzech gestapowców i był tłumacz, dawny to był przewodniczący Judenratu i on mówi tak, to też dobre przeżycie było, bo on mówi, ten przewodniczący Judenratu mówi tak: „Stary Szapiro powiedział…” - trzech gestapowców stoi - „a stary Szapiro powiedział, że jego synowie są u pani, a jak nie to pani wie gdzie oni są” i wszystko prawda i ja nie wiem co odpowiedzieć, a była taka pani nauczycielka, z którą razem mieszkaliśmy, pani Albina Kapówna i ja tak patrzę na nią, żeby […] tą odpowiedź od… odsunąć od siebie. Ja mówię: „Biniu, ty coś wiesz o Szapirach?” a ona taka, […] męski taki typ, tutaj pod krawatem, mówi: „Nic nie wiem o Szapirach” no i wtedy oni poszli na tą, na rewizję do, do tego budynku gospodarczego. No i wchodzimy, wyszliśmy na podwórze i ci żandarmi mówią, że „A tutaj ktoś był”, ja mówię: „A skąd ja mogę wiedzieć, że tutaj ktoś był? Może i był” […]. A a ci trzej co stali gestapowcy, to jeden do drugiego mówi tak: „Ty jej się nic nie pytaj, bo ona i tak i tak Ci nic nie powie” […]. Że ja z tego wyszłam cało, to naprawdę cud boski!