The Jagiełło Family

Przychodził wie pan jako…, a tłumaczył się że jest ogrodnikiem z Pomorza. Że jest wysiedlony no i tego. Na razie kręcił wie pan, nie chciał powiedzieć że jest Żydem. […] z getta, już z getta przychodził. […] Przyszedł, prosił go żeby go poratować. No potem jak już się zapoznaliśmy z sobą bliżej to już przychodził. Przeważnie raz w tygodniu to przyszedł. ratował tu kobiecinę i te córki swoje. Ale co to wszystko dało nic. […] Jak już w tym getcie się zrobiło wie pan twardo; ich tam tak skoszarowali, że nie wolno było ani wejść ani wyjść to już nie chodził, już nie chodził.

Tamten w Bulkowie? […] No on robił swoje, handlował. Ludzie przychodzili jak do sklepiku, a tam przed wojną […] sklepik to był taki, że go w kieszeń można było zabrać. A tu od nas pięć kilometrów, płocki powiat już. […] na razie przychodził […], a tłumaczył się że jest ogrodnikiem z Pomorza. Że jest wysiedlony, no i tego i tak. Na razie kręcił […], nie chciał powiedzieć tego, że jest Żydem. […] A już z getta przychodził […], z Płońska. […] On gdzieś tam był z Mieszawy z Lipna, tam z tamtej strony. […] No, przyszedł, prosił go żeby go poratować. No, potem jak już się zapoznaliśmy z sobą bliżej, to już przychodził. Przeważnie raz w tygodniu to przyszedł. Ratował tu kobiecinę i te córki swoje. Ale co to wszystko dało – nic.

Człowiek się bał, ale […] musiał cierpieć, co było. Jak się podjęło decyzję trzeba było się trzymać już, przecież nie mogłem iść powiedzieć do Niemców […], że tutaj jest taka sytuacja. […] […] już jak człowiek powiedział słowo, to słowo, to już się nie można było wtedy cofać. Gdzie by się podział, no gdzie by sie podział jak już getto zlikwidowali. Musieliśmy cierpieć […] do końca tego okresu takiego krytycznego. […] to już go tam nikt nie widział. […] Był w ukryciu. […] Tego to nie chcę wspominać […] już jak to było tam. To już jest tajemnica, zostanie do śmierci. […] Nie to już, tego to nie będę tu […] tak […] szczegółowo wyróżniał […], bo […] może jeszcze człowiekowi wypadnie tam wlyźć i przesiedzieć. A wiadomo co jutro może być? […] ważne żeśmy przeżyli. To jest ważne.

Jeść sie nosiło, bieliznę się zmieniało. […] trzeba było kupować, to świniaka się zabiło po cichu a to to tam […]. Jak to w gospodarstwie […], tam głodu, jak to mówi, nigdy ni ma, bo świniak jest swój, chleb urośnie na polu i tak każdy orze jak może. […] Wykształcony był gość […] Adwokatem był. Inteligentny facet […]. Niemieckie gazety to czytał tak po polsku jak... […] dokąd jeszcze […] nie wyraził tej swojej prawdziwej postawy, to zawsze się tłumaczył że on jest ogrodnikiem z Mieszawy, że go Niemcy wysiedlili z jego posiadłości i musi się tułać. […] A to już […] jak już nastała demokracja, to dopiero powiedział o sobie prawdę: jak, co, tego, gdzie, skąd, co, jak, jaki był jego los.

[...] a później, jak już się zaprzyjaźniliśmy dobrze, dawaliśmy mu no, co wie pan tak jak z gospodarstwa to jajka to to. Powiedział że ma żonę i dwie córki w getcie w Płońsku. No i w końcu poprosił o ten azyl. Proszę pana nie mogłem odmówić, bo mój brat, którego pan na tym zdjęciu zobaczy był u Ruskich w niewoli.[...]Proszę pana mówię może jemu ktoś udzieli pomocy. No i zgodziłem się, chłopak młody nawet nie zdawałem sobie sprawy z tego. No ale najważniejsze że pan Bóg dał że się wszystko udało.

Człowiek się bał ale, wie pan, musiał cierpieć co było. Jak sie podjęło decyzję trzeba było się trzymać, nie mogłem iść i powiedzieć do Niemców że tutaj jest taka sytuacja.[…] Jak człowiek powiedział słowo to słowo to wtedy już nie można się było wycofać. Bo gdzie by się podział, gdzie by sie podział jak juz getto zlikwidowali . Musieliśmy cierpieć, do końca tego okresu krytycznego.[…] Zawsze człowiek żył pod strachem, zawsze pod strachem. Kładł się spać pod strachem i wstawał pod strachem.

No ale porządne chłopisko było […], demokracja jak nastała, to zaraz mu wyrobiłem dowód w Naruszewie, w gminie miałem znajomego sekretarza. Wyrobiłem mu dowód i przepustkę do Lipna. […] odwiozłem go do Płońska na pociąg. Wsiadł w pociąg i pojechał. Ale o tyle był […] przyzwoity facet, zaraz poszedł do tego konwiktu żydowskiego, złożył zeznanie, że od dnia tego i tego był przechowywany u tego i u tego we wsi takiej i takiej. I przysłali mi tu później takie pismo z tego żydowskiego konwiktu z Lipna, żeby się zgłosić do Warszawy na jakąś tam ulicę już nie pamiętam tam jaką. No ale jak pojechałem tam już tego nie było […], tej instytucji do której byłem skierowany […] tym pismem. Dopiero później […], tak przez ludzi do ludzi przez świętych do nieba. Dopiero się […] z tym Historycznym Instytutem skontaktowałem i dopiero tam mnie poinformowali co potrzebne, jak potrzebne, jak co, jak tego. Dopiero po te wszystkie papiery musiałem sie postarać […], udokumentować.