Sources on Jan Karski

Jan Karski was a legendary political emissary of the Polish Underground State and the Polish Government-in-Exile during World War II. He completed three successful missions between occupied Poland and the seat of the Polish government in France and United Kingdom, delivering messages and documents. In 1942, as an eyewitness to the liquidation of the Warsaw ghetto, he also informed the Polish authorities and Allied politicians about the extermination of Jews. Jan Karski’s story is the subject of many years of journalistic discussions and research by historians. See selected source publications, books and media, as well as documentary and fictional films about his life and activities.

Books published

  • Hanel Yannick, Jan Karski. Powieść, Kraków 2010.
  • Jan Karski: świadek, emisariusz, człowiek, red. Agnieszka Kasperek, Agnieszka Żmuda, Sławomir Jacek Żurek, Lublin 2015 [zbiór artykułów prezentujących historię Jana Karskiego z różnych perspektyw badawczych].
  • Jankowski Stanisław Maria, Karski: raporty tajnego emisariusza, Poznań 2009.
  • Karski Jan, Story of a Secret State, Boston 1944.
  • Karski Jan, Tajna dyplomacja Churchilla i Roosevelta w sprawie Polski: 1940–1945, Lublin 1995 [jedno z opracowań historycznych autorstwa Jana Karskiego].
  • Karski Jan, Tajne państwo: opowieść o polskim Podziemiu, Kraków 2014.
  • Karski Jan, The great powers and Poland 1919–1945: from Versailles to Yalta, Lanham 1985 [jedno z opracowań historycznych autorstwa Jana Karskiego].
  • Karski Jan, Wielkie mocarstwa wobec Polski 1919–1945: od Wersalu do Jałty, Poznań 2014 [polskie wydanie ww. książki].
  • Korczak Jerzy, Karski: opowieść biograficzna, Warszawa 2010 [opowieść biograficzna, łącząca cechy powieści fabularnej i reportażu historycznego].
  • Kozłowski Maciej, The emissary: story of Jan Karski, Warszawa 2007.
  • Lanzmann Claude, Shoah, Koszalin 1993 [książka zawierająca zapis rozmów z filmu Shoah, w tym wywiadu z Janem Karskim].
  • Libionka Dariusz, ZWZ-AK i Delegatura Rządu RP wobec eksterminacji Żydów polskich, [w:] Polacy i Żydzi pod okupacją niemiecką 1939–1945. Studia i materiały, red. Andrzej Żbikowski, Warszawa 2006 [opracowanie historyczne dotyczące m.in. tzw. misji Jana Karskiego].
  • Łubieński Tomasz, Wojna według Karskiego, Warszawa 2019 [książka poświęcona działalności, życiu osobistemu i poglądom Jana Karskiego].
  • Memory and responsibility: the legacy of Jan Karski, red. Eugeniusz Smolar, James Todd, Deborah Barton, Warszawa 2015 [materiały z konferencji naukowej „Jan Karski – pamięć i odpowiedzialność”].
  • Pamięć i odpowiedzialność: dziedzictwo Jana Karskiego, red. Eugeniusz Smolar, Warszawa 2015 [polskie wydanie ww. materiałów].
  • Panné Jean-Louis, Jan Karski: le “roman” et l’histoire: suivi de documents, entretiens et articles, Saint-Malo 2010.
  • Piasecki Waldemar, Jan Karski – jedno życie: kompletna opowieść, t. 1–2, Kraków 2015 [opowieść o Janie Karskim napisana przez jego przyjaciela i współpracownika]. 
  • Puławski Adam, „Wobec „niespotykanego w dziejach mordu”: Rząd RP na uchodźstwie, Delegatura Rządu RP na Kraj, AK a eksterminacja ludności żydowskiej od „wielkiej akcji” do powstania w getcie warszawskim, Chełm 2018.
  • Rappak Wojciech, „Raport Karskiego” – kontrowersje i interpretacje, „Zagłada Żydów. Studia i materiały” 2014, nr 10 [artykuł stanowiący próbę weryfikacji historii tzw. raportów Jana Karskiego].
  • Sadowski Maciej, Jan Karski: photobiography – fotobiografia, Warszawa 2014 [dwujęzyczna książka o charakterze albumowym].
  • Skotnicki Aleksander B., Jan Karski: „Człowiek, który chciał zatrzymać Holokaust”, Kraków 2009.
  • The Mass Extermination of Jews in German Occupied Poland, London – New York – Melbourne 1942 [broszura na temat Zagłady Żydów, opracowana na podstawie raportów Polskiego Państwa Podziemnego].
  • Żbikowski Andrzej, Karski, Warszawa 2011 [biografia Jana Karskiego opracowana przez jednego z czołowych polskich historyków zajmujących się stosunkami polsko-żydowskimi podczas II wojny światowej].

Children’s literature

  • Bonaccorso Lelio, Rizzo Marco, Jan Karski. Człowiek, który odkrył Holokaust, Kraków 2014.
  • Bonaccorso Lelio, Rizzo Marco, Jan Karski. L’uomo che scoprì l’Olocausto, Mediolan 2014. 
  • Medoff Rafael, Karski’s mission: To stop the Holocaust, Warszawa 2015.
  • Medoff Rafael, Misja Karskiego: zatrzymać Holokaust. Prawdziwa historia o Janie Karskim, polskim bohaterze Holokaustu, Warszawa 2015.
  • Porębski Jerzy, Łabaj Ewa, Story of a Secret State. Jan Karski, Waszyngton 2014.

Press publications

  • Boniecki Adam, Lekcja Karskiego: prorok naszych czasów, „Tygodnik Powszechny”, 2010, nr 30.
  • Budziarek Marek, Łodzianin z urodzenia, „Przegląd Powszechny” 2002, nr 6. 
  • Edelman Marek, Kropla Karskiego, „Tygodnik Powszechny” 2000, nr 30.
  • Edelman Marek, Kurier praw człowieka, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 164.
  • Edelman Marek, Pożegnanie Jana Karskiego, „Zeszyty Literackie” 2000, nr 72.
  • Grynberg Michał, Bezskuteczna misja Jana Karskiego. Getto umierało samotnie, „Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort” 1993, nr 7.
  • Jankowski Stanisław M., Profesor, Przekrój 2000, nr 31.
  • Karski Jan, Polish Death Camps. In the Nazi slaughter pens, a patriot witnessed mass torture and slow death, „Collier’s Weekly” z 14.10.1944.
  • Kliś Józef, Byłem tylko kurierem..., „Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort” 1993, nr 17.
  • Komar Maryla, Kadisz za Jana Karskiego, „Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort” 2000, nr 18.
  • Komar Maryla, Legendarny emisariusz, „Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort” 1997, nr 9.
  • Kuroń Jacek, Michnik Adam, Modzelewski Karol, Kurier Jan Karski, „Gazeta Wyborcza” 1999, nr 97.
  • Kurski Jarosław, Karykatury Jana Karskiego: spór Lanzmann – Haenel, „Gazeta Wyborcza” 2010, nr 67.
  • Niespełniona misja. Z profesorem Janem Karskim, kurierem polskiego podziemia w latach II wojny światowej rozmawia Maciej Kozłowski, „Tygodnik Powszechny” 1987, nr 11.
  • Nowak-Jeziorański Jan, Szedłem jego ścieżką, „Gazeta Wyborcza” 2000, nr 164.
  • Susid Włodzimierz, Spotkanie z Janem Karskim, „Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort” 1997, nr 4.
  • Turski Marian, Karski – Obama – Medal, „Polityka” 2012, nr 23.
  • Turski Marian, Życiorys na pięć filmów, „Polityka” 1999, nr 43.
  • Turski Marian, Milczenie Jana Karskiego. Dlaczego Kurier zamilkł, „Polityka” 2013, nr 2939.
  • Tych Feliks, Jan Karski i metamorfozy antysemityzmu w powojennej Polsce, „Midrasz” 2001, nr 7/8.
  • Zawistowska Władysława, Biografia człowieka niezwykłego, „Słowo Żydowskie = Dos Jidisze Wort” 1995, nr 8.

Archives

Polish Central Archives of Modern Records

  • Akta Zofii i Stefana Korbońskich, sygn. 2500/177. Korespondencja Stefana Korbońskiego z Janem Karskim. Artykuły prasowe.
  • Akta Zofii i Stefana Korbońskich, sygn. 2500/343. Jan Karski – korespondencja, sprawa wywiadu dla dziennika „Trybuna” i wystąpień przeciwko Polsce.
  • Ambasada RP w Waszyngtonie, sygn. 490/2831. Wydanie książki Jana Karskiego Story of a Secret State. Raport Karskiego, wycinki prasowe, druki.
  • Delegatura Rządu RP na Kraj, sygn. 1325/202, Rada Pomocy Żydom: sprawozdania, instrukcje, korespondencja; Rada Narodowościowa: uchwała, sprawozdanie w sprawie położenia mniejszości w kraju.
  • Kolekcja Haliny Martinowej, sygn. 2439/537. Wydawnictwa. Karski Jan, Story of a Secret State, Boston 1944.
  • Poselstwo RP w Bernie, sygn. 495/261, Konferencje. Rezolucja z tajnej konferencji Jana Karskiego z przedstawicielami polonii chicagowskiej.
  • Spuścizna Stanisława Grocholskiego, sygn. 2299/213. Materiały dotyczące Jana Karskiego.
  • Telewizja Polska S.A., Zbiór wycinków prasowych, sygn. 2514/1/1468. Karski Jan.

The Yad Vashem Archives in Jerusalem

  • Archiwum Departamentu Sprawiedliwych wśród Narodów Świata Instytutu Yad Vashem, sygn. M.31.2/934.
  • Kolekcja Jana Karskiego, sygn. R-4.
  • Spuścizna Ignacego Schwarzbarta, sygn. M-2.

The Archive of the Jewish Historical Institute in Warsaw

  • Żydowski Instytut Historyczny, sygn. 310/747, Korespondencja i dokumenty dotyczące Nagrody im. Jana Karskiego i Poli Nireńskiej.

  • Żydowski Instytut Historyczny, sygn. 310/2053, Artur Eisenbach, Jan Karski raport wegn der lage fun di jidn ojf di okupirte pojlisze gebitn in anhojb 1940 jor. 

The Central Archives of American Polonia in Orchard Lake

  • Archiwum prof. Arthura Waldoma, sygn. 708/49, Karski Jan.

The Archives of Hoover Institute

  • Ambasada Polski w Wielkiej Brytanii, sygn. 33, folder 10, Raport Jana Karskiego.
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 54, folder 8, Sprawozdanie z wizyty Jana Karskiego w Białym Domu i spotkania z F. Rooseveltem.
  • Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, sygn. 12, folder 23, Korespondencja.
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 77, folder 13, Wizyta Jana Karskiego w Stanach Zjednoczonych.
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 160, folder 13, Karski Jan, publikacja wspomnień.
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 181, folder 4, Karski Jan. 
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 7, folder 6, Kurierzy Jur i Jan Karski.
  • Ministerstwo Spraw Zagranicznych, sygn. 74, folder 27, Sprawozdania o sytuacji w Polsce. Ministerstwo Spraw Wewnętrznych. Terror wojenny.
  • Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, sygn. 36 folder 7, Jan Karski – pierwsza misja do Polski, 1940. 
  • Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, sygn. 36, folder 8, Jan Karski – pierwsza misja do Polski, 1940.
  • Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, sygn. 36, folder 9, Jan Karski – pierwsza misja do Polski, 1940.
  • Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, sygn. 36, folder 10, Jan Karski – pierwsza misja do Polski, 1940.
  • Dokumenty Stanisława Mikołajczyka, sygn. 36, folder 11, Jan Karski – pierwsza misja do Polski, 1940.

Polish Institute and Sikorski Museum

  • Prezydium Rady Ministrów. Archiwum Liebermanowej, sygn. 24, Misja Karskiego.
  • Prezydium Rady Ministrów. Osobiste archiwum premiera, sygn. 76/1, Kraj – sprawozdania, komunikaty.
  • Prezydium Rady Ministrów. Osobiste archiwum premiera, sygn. 105, Kraj.

Polish Underground Movement Study Trust

  • Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, sygn. A.276, Karski: Raport polityczny z kraju.
  • Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, sygn. A.277, Karski: Raport polityczny krajowy.
  • Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, sygn. A.278, Karski: Sprawozdanie z rozmowy z Prezydentem Rooseveltem.
  • Oddział VI Sztabu Naczelnego Wodza, sygn. A.272, Żydzi. Dokumenty cywilne.

Films

  • Człowiek, który chciał zatrzymać Holocaust (reż. Jan Grzyb) [film dokumentalny poruszający kwestię pamięci o Janie Karskim we współczesnym Izraelu].
  • Daremna misja. Opowieść Jana Karskiego-Kozielewskiego (reż. Jan Weychert) [film dokumentalny z 1993 r., oparty na wspomnieniach Jana Karskiego].
  • Karski (reż. Magdalena Łazarkiewicz) [spektakl telewizyjny z fikcyjną narracją i inscenizowanymi scenami z działalności Jana Karskiego].
  • Karski i władcy ludzkości (reż. Sławomir Grünberg) [film dokumentalny, łączący materiały archiwalne i animowane rekonstrukcje wydarzeń, m.in. wizyty Jana Karskiego w getcie warszawskim oraz spotkania z politykami].
  • Le Rapport Karski (reż. Claude Lanzmann) [dokument zawierający niewykorzystane w filmie Shoah fragmenty wywiadów z Janem Karskim z 1978 r.].
  • Moja misja (film dokumentalny, reż. Michał Fajbusiewicz, Waldemar Piasecki) [film dokumentalny, przedstawiający działalność Jana Karskiego]. 
  • Shoah (reż. Claude Lanzmann) [jeden z najważniejszych filmów dokumentalnych o Zagładzie Żydów, zawierający fragment wywiadu z Janem Karskim].

Read also